ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΣ "ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ": Φεβρουαρίου 2018

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

Κατά τη μετάφραση του Αλέξανδρου Κόντου, φιλόλογου-γλωσσολόγου

1. ⁴ και τους δίκαζαν [το 636/5⁵ π.Χ. περίπου], με το Μύρωνα⁶ να είναι κατήγορος, τριακόσιοι⁷, επιλεγμένοι⁸ ανάμεσα στους αριστοκράτες⁹, ορκισμένοι πάνω σε ιερά σφάγια. Κι επειδή τους καταλογίστηκε το άγος¹⁰, οι αυτουργοί εκβλήθηκαν από τους τάφους τους και το γένος τους καταδικάστηκε σε αειφυγία, παντοτινή εξορία, και ο Επιμενίδης ο Κρητικός¹¹ ιεροκαθάρισε από αυτά την πόλη.

2. Και μετά από αυτά συνέβηκε να στασιάσουν¹² οι Γνώριμοι, οι επώνυμοι¹³, και το Πλήθος, ο Δήμος¹⁴, πολύ χρόνο. ₂. Γιατί ήταν το πολίτευμά τους ολιγαρχικό σ’ όλα τα άλλα και μάλιστα οι φτωχοί ήσαν δούλοι στους πλούσιους και αυτοί οι ίδιοι και τα τέκνα τους και οι γυναίκες τους. Και αποκαλούνταν πελάτες και εκτήμοροι¹⁵· γιατί μ’ αυτή τη συμφωνία μίσθωσης εργάζονταν τους αγρούς των πλουσίων. Και η όλη γη ήταν σε λίγους· και αν δεν αποδίδανε το μίσθωμα, γίνονταν προσαγώγιμοι για δούλοι και οι ίδιοι και τα παιδιά τους· και οι δανεισμοί για όλους ήσαν με εχέγγυα τα σώματά τους μέχρι το Σόλωνα· κι αυτός έγινε πρώτος πρωτοστάτης του Δήμου. ₃. Το πιο ανυπόφορο βέβαια και το πιο πικρό για τους Πολλούς από όσους¹⁶ μετείχαν στην πολιτεία ήταν το ότι γίνονταν δούλοι· αλλ’ όμως δυσανασχετούσαν και για τα άλλα, γιατί, εδώ που τα λέμε, τύχαινε να μη μετέχουν σε τίποτα¹⁷.

3. Και ήταν η σύνταξη του αρχαίου πολιτεύματος, του πριν το Δράκοντα, τέτοια. Τις Αρχές τις κατέσταιναν από τους αριστοκράτες και τους πλούσιους¹⁸· και πρώτα βέβαια ήρχαν ισόβια, μετά όμως από αυτά, μια δεκαετία. ₂. Και οι πιο μεγάλες και πρώτες από τις Αρχές ήσαν ο Bασιλιάς¹⁹, ο Πολέμαρχος και ο Άρχοντας· Και από αυτές πρώτη ήταν του Βασιλιά· γιατί αυτή ήταν πάτρια. Και δεύτερη επεγκαταστάθηκε η πολεμαρχία²⁰, γιατί έγιναν μερικοί βασιλιάδες²¹ μαλθακοί²² στα πολεμικά· και από αυτό προσκάλεσαν και τον Ίωνα [1350 π.Χ. περίπου]²³, όταν κάποια χρεία τούς κατέλαβε. ₃. Kαι τελευταία η Αρχή του Άρχοντα²⁴· γιατί οι περισσότεροι βέβαια λένε πως έγινε τον καιρό του

4. Το πρώτο λοιπόν πολίτευμα αυτή είχε την καταγραφή. Μετά όμως από αυτά, αφού διήλθε κάποιος χρόνος όχι πολύς, τη χρονιά που ο Αρίσταιχμος ήταν Άρχοντας [624/3 π.Χ.], ο Δράκοντας¹ έθεσε τους θεσμούς του. 2. Και η σύνταξη αυτή είχε τον ακόλουθο τρόπο. Είχε αποδοθεί² βέβαια το πολίτευμα³ σ’ όσους παρείχαν στον εαυτό τους πανοπλία⁴. Και εκλέγανε βέβαια τους Εννιά Άρχοντες και τους Ταμίες, εφόσο είχαν περιουσία ελεύθερη⁵ όχι μικρότερη από δέκα μνες⁶, τις άλλες όμως Αρχές, τις κατώτερες⁷, τις εκλέγανε από εκείνους που παρείχανε στον εαυτό τους πανοπλία, αλλά Στρατηγούς και Ίππαρχους, όσους δηλώνανε περιουσία ελεύθερη όχι λιγότερο από εκατό μνες⁸ και είχαν, από νόμιμη γυναίκα, παιδιά που είχαν γίνει πάνω από δέκα χρόνων⁹· και για τούτους έπρεπε να εγγυώνται οι Πρυτάνεις¹⁰ και οι Στρατηγοί και οι Ίππαρχοι της περασμένης χρονιάς¹¹, μέχρι την απόδοση ευθυνών¹², επειδή δέχονταν εγγυητές τέσσερις¹³ από την ίδια ακριβώς φορολογική τάξη, στην οποία ήταν οι Στρατηγοί και οι Ίππαρχοι. 3. Και Βουλευτές ήσαν τετρακόσιοι ένας¹⁴, οι κληρωμένοι ανάμεσα σε κείνους που μετείχαν στην πολιτεία¹⁵. Και κληρώνονταν και σ’ αυτή και στις άλλες Αρχές όσοι είχαν γίνει πάνω από τριάντα χρόνων και δυο φορές δεν ήρχε ο ίδιος¹⁶, πριν να βγουν όλοι· και τότε πάλι κλήρωναν από την αρχή. Και εάν κάποιος από τους Βουλευτές, όταν ήταν συνεδρίαση της Βουλής ή της Εκκλησίας¹⁷, έλειπε από τη σύνοδο, πλήρωναν πρόστιμο¹⁸ ο Πεντακοσιομέδιμνος τρεις δραχμές¹⁹, ο Ιππέας δύο και ο Ζευγίτης μία²⁰. 4. Και η Βουλή του Άρειου Πάγου ήταν φύλακας των νόμων και επιτηρούσε τις Αρχές, για να άρχουν κατά τους νόμους. Και ήταν δυνατό σ' όποιον αδικιόταν, να το καταγγέλνει προς τη Βουλή των Αρεοπαγιτών, αποφαίνοντας κατά παράβαση ποιου νόμου²¹ αδικείται. 5. Και οι δανεισμοί ήταν με εχέγγυα τα σώματα, όπως ακριβώς έχει ειπωθεί, και τα χωράφια ήταν σε λίγους.

5. Κι ενώ τέτοια ήταν η σύνταξη στο πολίτευμα και καθώς οι Πολλοί ήταν δούλοι στους λίγους, επαναστάτησε ενάντια στους Γνώριμους ο Δήμος. 2. Και, καθώς η εμφύλια στάση ήταν ισχυρή και αντιπαραθέτονταν πολύ χρόνο αντάλληλά τους, εκλέξανε, με κοινή συμφωνία Διαλλακτή και Άρχοντα το Σόλωνα [594/3 π.Χ.]¹ και του επιτρέψανε να φτιάξει το πολίτευμα, επειδή έκανε την ελεγεία, που η αρχή της είναι:

Αναλογίζομαι και στου μυαλού τα μύχια μου άλγη κείτονται

την πιο σεβάσμια θωρώντας γη της Ιωνίας²

να σφάζεται.

Και σ’ αυτή γίνεται υπέρμαχος και των δύο και διαμφισβητεί και τους δύο και μετά από αυτά τους παραινεί να καταπαύσουν με κοινή προσπάθεια την παρουσιασμένη φιλονικία. 3. Και ήταν ο Σόλωνας στη φύτρα βέβαια και στη δόξα από τους πρώτους, στην περιουσία όμως και στα κοινωνικά πράγματα από τους μέσους, όπως ομολογιέται και από τους άλλους και το καταμαρτυρεί και ο ίδιος στα πάρα κάτω ποιήματα, παραινώντας τους πλούσιους να μην είναι πλεονέκτες:

Και να ησυχάστε μέσα σας την κρατερή καρδιά σας

εσείς που από πολλά αγαθά σε κόρο έχετε φτάσει·

το νου σας το μεγάλαυχο μετριάστε· τι κι ούτ’ ατοί μας

πειθόμαστε, μα και για σας όλα δεξιά δε θά ’ναι.

Και ολότελα πάντοτε προσάπτει την αιτία της εμφύλιας στάσης στους πλούσιους· για τούτο και στην αρχή της ελεγείας του λέει ότι φοβάται «και τη φιλαργυρία και την περφάνεια» γιατί, κατά τη γνώμη του, εξαιτίας τους είχε παρουσιαστεί η εμφύλια έχθρητα.

6. Και όταν έγινε κύριος των πολιτικών πραγμάτων ο Σόλωνας, και το Δήμο τον ελευθέρωσε και στο παρόν και για το μέλλον, με το να εμποδίσει να δανείζουν

φορολογική κλίμακα¹³, την Εκκλησία του Δήμου και τα Δικαστήρια μετέδωσε μόνο¹⁴. 4. Και έπρεπε να είναι Πεντακοσιομέδιμνος όποιος από την περιουσία του κάνει πεντακόσια μέτρα¹⁵ γεννήματα ξηρά και υγρά συνάμα, και στην Ιππάδα¹⁶ όσοι έκαναν τρακόσια, κι όπως λένε μερικοί, όσοι δύνονταν να ιπποτρέφουν. Και φέρνουν σα σημάδι το όνομα της φορολογικής τάξης (γιατί, καθώς λένε, το όνομα κείται από το πράγμα) και τα αναθήματα των παλαιών· γιατί ανάκειται στην ακρόπολη η εικόνα καποιανού Δίφιλου που πάνω της έχουν επιγραφεί τα ακόλουθα:

Του Δίφιλου ο γιος ο Ανθεμίωνας ετούτη την αφιέρωσε ανάθημα

για τους θεούς, καθώς την τάξη τη θητική με την Ιππάδα αντάλλαξε.

Και έχει παρασταθεί ένα άλογο που το μαρτυράει αυτό καλά, επειδή, καθώς φαίνεται, την Ιππάδα αυτό σήμαινε. Αλλ’ όμως είναι πιο εύλογο να έχει γίνει η διαίρεση με βάση τα μέτρα, όπως ακριβώς με τους Πεντακοσιομέδιμνους¹⁷. Και πλήρωναν ζευγίσιο όσοι έκαναν διακόσια και από τα δύο συνάμα· και οι άλλοι ήταν Θήτες και δε μετείχαν σε καμιά Αρχή. Γι’ αυτό και τώρα, όταν ρωτήσει κανείς όποιον μέλλει να κληρωθεί σε κάποια Αρχή, σε ποια φορολογική κλίμακα είναι, ούτε ένας δε θά ’λεγε: «στη θητική»¹⁸.

7. Και εγκατέστησε το πολίτευμα της Πολιτείας⁵ και νόμους έθεσε άλλους και του Δράκοντα τους θεσμούς έπαψαν να τους χρησιμοποιούν εκτός από εκείνους για τους φόνους⁶. Κι αφού ανέγραψαν τους νόμους⁷ στους κύρβεις⁸, τους έστησαν στη βασίλεια στοά⁹ και ορκίστηκαν να τους χρησιμοποιούν όλοι. Και οι Εννέα Άρχοντες, αφού ορκίζονταν πάνω στο λίθο¹⁰, συγκατάνευαν να κατασκευάσουν σαν ανάθημα ανδριάντα χρυσό, εάν παραβούν κάποιο από τους νόμους· από αυτό ακόμα και τώρα έτσι ορκίζονται. 2. Και σαν κατακλείδα καθόρισε τους νόμους για εκατό περίπου χρόνια και διέταξε το πολίτευμα με τον ακόλουθο τρόπο. 3. Ως προς το τίμημα, την περιουσία, διαίρεσε τους πολίτες σε τέσσερις οικονομικές τάξεις, όπως ακριβώς είχαν διαιρεθεί και πρότερα¹¹, σε Πεντακοσιομέδιμνο, Ιππέα, Ζευγίτη και Θήτα. Και τις άλλες Αρχές βέβαια, δηλαδή τους Εννέα Άρχοντες, τους Ταμίες, τους Πωλητές, τους Έντεκα και τους Κωλαγρέτες¹², τις απένειμε να τις άρχουν από τους Πεντακοσιομέδιμνους, τους Ιππείς και τους Ζευγίτες, στον καθένα ανάλογη με το μέγεθος της περιουσίας του αποδίδοντας την αρχή. Σ’ αυτούς όμως που ήταν στη θητική φορολογική κλίμακα¹³, την Εκκλησία του Δήμου και τα Δικαστήρια μετέδωσε μόνο¹⁴. 4. Και έπρεπε να είναι Πεντακοσιομέδιμνος όποιος από την περιουσία του κάνει πεντακόσια μέτρα¹⁵ γεννήματα ξηρά και υγρά συνάμα, και στην Ιππάδα¹⁶ όσοι έκαναν τρακόσια, κι όπως λένε μερικοί, όσοι δύνονταν να ιπποτρέφουν. Και φέρνουν σα σημάδι το όνομα της φορολογικής τάξης (γιατί, καθώς λένε, το όνομα κείται από το πράγμα) και τα αναθήματα των παλαιών· γιατί ανάκειται στην ακρόπολη η εικόνα καποιανού Δίφιλου που πάνω της έχουν επιγραφεί τα ακόλουθα:

Του Δίφιλου ο γιος ο Ανθεμίωνας ετούτη την αφιέρωσε ανάθημα

για τους θεούς, καθώς την τάξη τη θητική με την Ιππάδα αντάλλαξε.

8. Και τις Αρχές τις έκανε κληρωτές από προκριμένους, όποιους κι αν πρόκρινε καθεμιά από τις φυλές. Και προέκρινε για τους Εννέα Άρχοντες καθεμιά δέκα και από αυτούς κλήρωναν· από αυτό ακόμα παραμένει στις φυλές το να κληρώνει καθεμιά δέκα¹⁹ κι έπειτα από αυτούς να κυαμεύουν²⁰. Και σημάδι ότι τις έκανε κληρωτές με βάση τα τιμήματα, τις περιουσίες, είναι o νόμος για τους Ταμίες, τον οποίο συνεχίζουν να χρησιμοποιούν ακόμα και τώρα· γιατί ορίζει να κληρώνουν²¹ τους Ταμίες από τους Πεντακοσιομέδιμνους. 2. Ο Σόλωνας λοιπόν έτσι νομοθέτησε για τους [Εννέα]²² Άρχοντες. Γιατί τον αρχαίο καιρό η Βουλή του Άρειου Πάγου καλούσε και έκρινε κατάμονή της τον κατάλληλο για καθεμιά από τις Αρχές και, αφού τον διόριζε για ένα χρόνο, τον απέστελνε. 3. Και φυλές ήσαν τέσσερες, όπως ακριβώς πρότερα, και Φυλοβασιλιάδες²³ τέσσερες. Και σε κάθε φυλή ήταν κατανεμημένες τριττύες βέβαια τρεις, ναυκραρίες όμως δώδεκα σε κάθε μια²⁴. Και ήταν στις ναυκραρίες Αρχή εγκατεστημένη οι Ναύκραροι, ταγμένη για τις εισφορές και τις δαπάνες που γίνονταν· γι’ αυτό και στους νόμους του Σόλωνα, που δεν τους χρησιμοποιούν πια, σε πολλά μέρη έχει γραφεί: «οι Ναύκραροι να τα εισπράττουν» και: «να αναλώνουν από το ναυκραρικό αργύριο». 4. Και έκανε Βουλή με τετρακόσιους, εκατό από κάθε φυλή, και τη Βουλή του Άρειου Πάγου την έταξε στο να νομοφυλακεί, όπως ακριβώς υπήρχε και πρότερα που ήταν επίσκοπος στο πολίτευμα, και τα άλλα, τα πιο πολλά και τα πιο μεγάλα από τα πολιτικά, τα επιτηρούσε κι απ’ όσους παρανομούσαν ζητούσε ευθύνες, όντας κύρια και να τους βάζει πρόστιμο και να τους κολάζει, και έφερνε πάνω στην ακρόπολη τις εκτίσεις των προστίμων, χωρίς να επιγράφει την πρόφαση για ποια παραπτώματα γινόταν η έκτιση· και όσους συνωμοτούσαν για κατάλυση της δημοκρατίας τους έκρινε, μια κι ο Σόλωνας έθεσε νόμο καταγγελίας γι’ αυτά²⁵. ₅. Και βλέποντας πως, ενώ η πόλη βέβαια πολλές φορές στασίαζε, μερικοί πολίτες από ραθυμία αρκούνταν στην αυτόματη διαμόρφωση των πολιτικών πραγμάτων, έθεσε νόμο ιδιαίτερο γι’ αυτούς: «Όποιος, όταν στασιάζει η πόλη, δεν πάρει τα όπλα μήτε με τη μια μεριά ή την άλλη, να είναι άτιμος και να μη μετέχει στην πόλη²⁶.»

9. Τα σχετικά βέβαια με τις Αρχές αυτό λοιπόν είχαν τον τρόπο. Και θεωρείται πως από το πολίτευμα του Σόλωνα τρία είναι τα σημεία τα πιο φιλολαϊκά: πρώτο βέβαια και μέγιστο είναι το να μη δανείζουν με ενέχυρο τα σώματα, έπειτα το να είναι επιτρεπτό σ’ όποιον θέλει, να επεμβαίνει δικαστικά προς υπεράσπιση εκείνων που αδικιούνται, και τρίτο, που μ’ αυτό μάλιστα λένε πως έχει πάρει ισχύ το πλήθος, η έφεση²⁷ στο δικαστήριο· γιατί κύριος όντας ο Δήμος της δικαστικής ψήφου²⁸, κύριος γίνεται της πολιτείας. 2. Κι ακόμα και επειδή δεν είχαν γραφεί οι νόμοι απλά και με σαφήνεια, αλλά, όπως ακριβώς ο νόμος για τις κληρονομιές²⁹ και για τις επίκληρες³⁰, αναγκαστικά γίνονταν πολλές αμφισβητήσεις και όλα τα έκρινε το δικαστήριο, και τα κοινά και τα ιδιωτικά. Νομίζουν βέβαια μερικοί πως επίτηδες αυτός τους έκανε ασαφείς τους νόμους, για να είναι ο Δήμος κύριος της κρίσης. Όμως αυτό δεν είναι εύλογο, αλλά το έκανε, επειδή δε μπορούσε ολοκληρωτικά να συμπεριλάβει το πιο καλό· γιατί δεν είναι δίκιο από αυτά που γίνονται τώρα αλλά από την άλλη του πολιτεία να θεωρήσουμε εκείνου τη βούληση.

10. Στους νόμους λοιπόν θεωρείται πως από τη μια έθεσε αυτές τις φιλολαϊκές διατάξεις και πως, από την άλλη, έκανε πριν τη νομοθεσία την αποκοπή των χρεών και, μετά από αυτά, των μέτρων και των σταθμών καθώς και του νομίσματος την αύξηση³¹. 2. Γιατί στον καιρό εκείνου έγιναν και τα μέτρα μεγαλύτερα από τα Φειδώνεια και η μνα που πρότερα είχε ισόσταθμο βάρος με εβδομήντα δραχμές αναπληρώθηκε στις εκατό. Και το παλιό νόμισμα ήταν δίδραχμο. Και έκανε και σταθμά ανάλογα με το νόμισμα³², με το να κάνει εξήντα³³ τις εξήντα τρεις μνες που σύνθεταν το τάλαντο· και οι τρεις μνες επιδιανεμήθηκαν στο στατήρα³⁴ και στα άλλα σταθμά³⁵.

11. Κι όταν διάταξε το πολίτευμα με όποιο ακριβώς τρόπο έχει ειπωθεί, επειδή του προσέρχονταν και τον ενοχλούσαν για τους νόμους, άλλοτε επιτιμώντας τον κι άλλοτε ζητώντας διευκρινίσεις, μια και δεν ήθελε να τα μετακινήσει αυτά, μήτε να τον απεχθάνονται παραμένoντας εδώ³⁶, έκανε αποδημία για εμπόριο συνάμα και για μάθηση στην Αίγυπτο, αφού είπε πως δε θα έρθει μέσα σε δέκα χρόνια· γιατί δε νόμιζε πως ήταν δίκαιο παραμένοντας εδώ να εξηγεί τους νόμους, αλλά καθένας να κάνει τα γραμμένα³⁷. 2. Και συνάμα του συνέβαινε και να έχουν γίνει εχθροί του πολλοί από τους Γνώριμους, για τις αποκοπές των χρεών, και να μεταβάλουν τις θέσεις τους οι αντίμαχες παρατάξεις και οι δυο, επειδή τους έγινε παράδοξη η κατάσταση. Γιατί από τη μια μεριά ο Δήμος νόμιζε πως αυτός θα κάνει αναδασμό σε όλα και οι Γνώριμοι πάλι, από την άλλη, πως θα ξαναδώσει την ίδια τάξη πραγμάτων ή πως θα την παραλλάξει λίγο. Όμως ο Σόλωνας και στους δύο εναντιώθηκε και, μολονότι του ήταν δυνατό να συνταχθεί με οποιοδήποτε από τους δύο ήθελε και να γίνει τύραννος, προτίμησε και στους δύο να γίνει απεχθής, με το να σώσει την πατρίδα και νομοθετήσει τα πιο καλά.

12. Και πως αυτά έγιναν μ’ αυτό τον τρόπο και οι άλλοι συμφωνούν όλοι και ο ίδιος στην ποίησή του έχει κάνει μνεία γι’ αυτά με τα πάρα κάτω:

Στο Δήμον έδωκά του³⁸ τόσ’ αξιά όση του παραρκεί του

χωρίς να τ’ αφαιρέσω μια τιμή, ή να την ορεχτώ του...

Κι όσ’ είχαν δύναμη και αγαστοί για χρήματ’ ήσαν,

σε τούτους είπα τίποτε παράταιρο μην έχουν.

Κι ανάμεσά τους στάθηκα και αμφιπρόβαλα την κρατερή μου ασπίδα

κι ούτ’ άφησα κανένα τους άδικα να νικάει³⁹.

2. Και πάλι αποφαίνεται για το πλήθος4⁰, πώς πρέπει κανείς να το χρησιμοποιεί:

Κι έτσι κι ο Δήμος άριστα μαζί με τους ηγέτες

θ’ ακολουθούσε, δίχως ν’ αφεθεί πολύ μα κι ούτε

με βία να σύρεται. Γεννά, μα την αλήθεια,

ο κόρος την ύβρη, πολύς όταν πλούτος ακόλουθος είναι

σ’ ανθρώπους, που δίκιος δεν είναι ο νους τους...⁴¹.

3. Και πάλι όμως κάπου αλλού λέει για κείνους που ήθελαν να διανεμηθούν τη γη:

Κι όσ’ ήρθαν γι’ αρπαγές, αρίφνητ’ είχαν την ελπίδα

κι αναδοκούσαν πως πολύ καθείς τους θά ’βρει πλούτο

και πως θα δείξω νου τραχύ, μ’ όσο αν γλυκομιλούσα·

κι ανοησίες τότε μού ’πανε, χολώνονταί μου τώρα,

με μάτια όλοι με θωρούν λοξά, ληστής σα νά ’μουν.

Δε θά ’πρεπε·τι κι όσ’ αν είπα —με τους θεούς μαζί— τά ’φερα πέρα,

και μάται’ άλλα δεν έκανα· μουδέ με βία

τυράννου μ’ αρέσει να κάνω κάτι, μουδέ και την πλούσια γης

της πατρίδας ισομοιριά κακοί αγαθοί να έχουν⁴².

4. Και πάλι για την αποκοπή των χρεών και γι’ αυτούς που ήταν πρότερα δούλοι και ελευθερώθηκαν για τη σεισάχθεια:

Κι εγώ που για όλα αυτά συνάθροισα το Δήμο,

τι από τούτα πριν πετύχω το, έπαψα τον αγώνα;

Ετούτα θα μου συμμαρτύραγε στη δίκη, ναι, του χρόνου

η μάν’ η μέγιστη των θεών των Ολυμπίων

άριστα η μαύρη Γη, που κάποτες τα δεσμικά της όρια

εγώ τα σήκωσά τα σε πολλές μεριές μπηγμένα⁴³

κι ενώ ’ταν δούλα πρότερα, ελεύθερ’ είναι τώρα.

Και στην Αθήνα την πατρίδα τη θεόχτιστη

πολλούς γύρισα πίσω, που ποιος άδικα

ποιος δίκια ήταν πουλημένος,

κι άλλους π’ από τη χρεία της ανάγκης φεύγοντας

τη γλώσσα πια την αττική δεν άρθρωναν

έτσι που ’δω και κει πλανιόνταν·

και πάλι αυτούς π’ αταίριαστη ’δω χάμω

δουλεία είχαν και μπροστά στα κέφια

των αφεντάδων τρεμουλιάζαν, λεύτερους

κι αυτούς τους έκανα. Και τούτα τά ’φτιαξα,

αφού συνάρμοσα τη βία και το δίκιο

με την ισχύ του νόμου και ξετέλειωσα

όσ’ υποσχέθηκα. Κι όμοιους θεσμούς

για τον κακό, για τον καλό⁴⁴ έγραψα,

ταιριάζοντας για τον καθένα ευθυδικία.

Και τη βουκέντρα αν άλλος έπαιρνε ως εγώ,

κακόνους άντρας φιλοχτήμονας,

το Δήμο δε θα τον συγκράταγε· γιατί, σαν ήθελα

όσα στους εχθρούς του Δήμου τότ’ αρέσαν

ή και πάλι αυτά που οι άνθρωποι του Δήμου

για τούτους ’δω συμβούλευαν, θα χήρευε

από πολλούς άντρες ετούτ’ η πόλη⁴⁵.

Για όλ’ αυτά από παντού τα θάρρη μου αντλώντας

σα μέσα σε πολλά σκυλιά στράφηκα λύκος⁴⁶.

5. Και πάλι ονειδίζοντάς τους για τις ύστερες εναντίον του μεμψιμοιρίες και των δύο:

Κι ωστόσο αν στο Δήμο βέβαια να πω

του πρέπει δυο σταράτα λόγια,

όσ’ έχουν τώρα με τα μάτια τους ποτέ

μουδέ στον ύπνο τους να δουν δε θα μπορούσαν.

Και πάλι όσ’ ήταν πιο τρανοί και δυνατότεροι

θα μ’ επαινούσαν και θα μ’ έκαναν και φίλο⁴⁷.

Γιατί αν κάποιος άλλος, λέει, τύχαινε αυτή την τιμή:

δε θα συγκρατούσε πια το Δήμο κι ούτε θά ’παυε

πριχού το γάλα αναταράξει το και βγάλει πάχος.

Κι εγώ ’τσι στο μεταίχμιό τους στέρια

σαν όριο στάθηκα.

13. Την αποδημία λοιπόν την έκανε βέβαια γι’ αυτές τις αιτίες. Όμως, αν και ο Σόλωνας αποδήμησε, ενώ ακόμα η πόλη ήταν ταραγμένη, για τέσσερα χρόνια ζούσαν σε ησυχία. Το πέμπτο όμως έτος [590/89 π.Χ.]⁴⁸ μετά την αρχή του Σόλωνα δεν κατέστησαν Άρχοντα, για τη διχοστασία, και πάλι το πέμπτο έτος [586/5 π.Χ.], για την ίδια αιτία, δεν έκαναν Άρχοντα. 2. Και μετά από αυτά, στα ίδια χρόνια, ο Δαμασίας, αφού εκλέχτηκε⁴⁹ Άρχοντας, δύο έτη και δύο μήνες ήρξε [582/81 - 580/79 π.Χ.], έως ότου διώχτηκε με τη βία από την αρχή. Έπειτα, επειδή στασίαζαν, τους φάνηκε καλό να εκλέξουν δέκα⁵⁰ άρχοντες, πέντε από τους Ευπατρίδες, τρεις από τους Αγροίκους και δύο από τους Δημιουργούς⁵¹· και αυτοί ήρξαν τη μετά το Δαμασία χρονιά [579/8 π.Χ.]. Και μ’ αυτό είναι κατάδηλο ότι μέγιστη είχε δύναμη ο Άρχοντας· γιατί φαίνονται να στασίαζαν πάντα γι’ αυτή την αρχή. 3. Κι ολότελα νοσούσαν συνεχώς ως προς τα δικά τους, άλλοι έχοντας αρχή και πρόφαση την αποκοπή των χρεών —γιατί τους είχε συμβεί να έχουν γίνει πένητες— και άλλοι για τη μεταξύ τους φιλονικία. 4. Και ήσαν οι παρατάξεις τρεις⁵²: μία των Παραλίων των οποίων πρωτοστάτης είχε γίνει ο Μεγακλής, ο γιος του Αλκμέωνα· και αυτοί βέβαια ήσαν φανεροί πως επιδίωκαν πολύ τη Μέση Πολιτεία. Και άλλη των Πεδιακών⁵³, οι οποίοι επιζητούσαν την Ολιγαρχία και σ’ αυτούς ηγούνταν ο Λυκούργος. Και τρίτη ήταν των Ορεινών⁵⁴, στην οποία ήταν ταγμένος ο Πεισίστρατος, που ήταν φανερό ότι ήταν δημοφιλέστατος. 5. Και είχαν για τη φτώχια τους προσχωρήσει σ’ αυτούς και όσοι τούς είχαν αφαιρεθεί τα χρέη και οι μη καθαροί στο γένος για το φόβο τους. Και απόδειξη είναι ότι μετά την κατάλυση των τυράννων έκαναν διαψηφισμό⁵⁵, γιατί πίστευαν πως μετείχαν πολλοί στην πολιτεία, αν και δεν έπρεπε. Και είχαν καθένας τους τις προσωνυμίες τους από τους τόπους στους οποίους γεωργούσαν.

14. Και, επειδή δημοφιλέστατος ήταν φανερό πως ήταν ο Πεισίστρατος και έχοντας ευδοκιμήσει πολύ στον πόλεμο προς τους Μεγαρείς³, αφού κατατραυμάτισε τον εαυτό του, έπεισε μαζί με άλλους⁴ το Δήμο, γιατί τάχα αυτά τα είχε πάθει από τους παραταξιακούς του αντίπαλους, να του δώσει σωματοφυλακή για τον εαυτό του· και ο Αριστίωνας έγραψε την πρόταση. Και αφού έλαβε τους κορυνηφόρους⁵, που τους αποκαλούσαν, έκανε μ’ αυτούς πραξικόπημα κατά της δημοκρατίας και κατέλαβε την Ακρόπολη το τριακοστό δεύτερο έτος⁶ μετά τη νομοθεσία του Σόλωνα, τη χρονιά που ο Κωμέας ήταν Άρχοντας [561/60 π.Χ.]. 2. Και λέγεται πως ο Σόλωνας, όταν ο Πεισίστρατος αιτούσε τη σωματοφυλακή, είχε αντιρρήσεις και είπε ότι ο ίδιος από κάποιους πολίτες ήταν σοφότερος και από τους άλλους ανδρειότερος· γιατί, από τη μια, όσοι αγνοούνε πως ο Πεισίστρατος επιβάλλει τυραννία, είναι σοφότερος από τούτους και, από την άλλη, ανδρειότερος από όσους, αν και το ξέρουν, κατασιωπούν. Επειδή όμως, παρ’ όλα όσα έλεγε, δεν τους έπειθε, κρέμασε τα όπλα του μπρος στις θύρες του και είπε πως ο ίδιος είχε βοηθήσει την πατρίδα καθόσο ήταν δυνατός —γιατί ήταν πια πολύ γέρος— και είχε την αξίωση να κάνουν και οι άλλοι αυτό το ίδιο. 3. Ο Σόλωνας λοιπόν δεν κατάφερε τότε τίποτα παραινώντας· ο Πεισίστρατος όμως, αφού κατέλαβε την αρχή, διοικούσε τα κοινά σύμφωνα μάλλον με το πολίτευμα της Πολιτείας παρά τυραννικά. Και ενώ δεν είχε ακόμα ριζώσει η Αρχή του, ομοφρόνησαν⁷ οι οπαδοί του Μεγακλή και του Λυκούργου και τον εκβάλανε κατά το έκτο έτος μετά την πρώτη του εγκατάσταση, τη χρονιά που Άρχοντας⁸ ήταν ο Ηγησίας [556/5 π.Χ.]⁹. 4. Και το δωδέκατο έτος μετά από αυτά [545/4 π.Χ.], επειδή ο Μεγακλής παραμεριζόταν εξαιτίας της διχοστασίας, έστειλε πάλι¹⁰ κήρυκα προς τον Πεισίστρατο, με τον όρο να πάρει τη θυγατέρα του, και τον ξανάφερε πίσω με τρόπο παλαιικό και πολύ απλοϊκό¹¹. Γιατί, αφού προδιέσπειρε λόγια σαν τάχα η Αθηνά νά ’φερνε πίσω τον Πεισίστρατο, και αφού βρήκε μια γυναίκα μεγαλόσωμη και όμορφη, όπως βέβαια ο Ηρόδοτος¹² λέει, από το δήμο των Παιανιέων¹³, όπως όμως μερικοί λέγουν, από τον Κολλυτό¹⁴ ανθοστεφανοπώλισσα Θρακιώτισσα¹⁵, στην οποία το όνομα ήταν Φύη, και αφού απομιμήθηκε τη θεά στο διάκοσμο, τη συνεισήγαγε μαζί με τον Πεισίστρατο· κι έτσι ο Πεισίστρατος εισερχόταν πάνω σε άρμα με τη γυναίκα παρεπιβάτισσα, ενώ οι κάτοικοι στο άστυ τούς προσκυνούσαν και τους δέχονταν θαυμάζοντάς τους¹⁶.

15. Έτσι λοιπόν έγινε η πρώτη επάνοδος. Και μετά από αυτά, μόλις εξέπεσε για δεύτερη φορά, το έβδομο περίπου έτος [539/8 π.Χ.] μετά την επάνοδό του, γιατί δεν κράτησε πολύ χρόνο, αλλά επειδή δεν ήθελε να συνευρίσκεται¹ με τη θυγατέρα του Μεγακλή φοβήθηκε και τις δύο παρατάξεις² και έφυγε κρυφά₂. Και πρώτα έκανε συνοικισμό των κατοίκων σ’ ένα μέρος κοντά στο Θερμαϊκό κόλπο, που αποκαλείται Ραίκηλος³ κι από εκεί παρήλθε στους γύρω στο Παγγαίο τόπους, απ’ όπου βρήκε χρήματα⁴ και μίσθωσε στρατιώτες κι αφού ήρθε στην Ερέτρια πάλι, το ενδέκατο έτος [529/8 π.Χ.], τότε για πρώτη φορά επιχειρούσε να ξαναπάρει την Αρχή με τη βία· και συμπροθυμοποιούνταν μαζί του και πολλοί άλλοι και μάλιστα οι Θηβαίοι κι ο Λύγδαμης ο Νάξιος⁵ κι ακόμα η τάξη των Ιππέων, που ήταν κύρια του πολιτεύματος στην Ερέτρια. ₃. Κι αφού νίκησε στη μάχη κοντά στο ναό⁶ της Αθηνάς στην Παλλήνη⁷ και κατέλαβε την πόλη και αφαίρεσε τα όπλα από το Δήμο, κατείχε πια την τυραννία με βεβαιότητα· και κυρίεψε τη Νάξο κι εγκατέστησε άρχοντα το Λύγδαμη⁸. ₄. Κι αφαίρεσε τα όπλα από το Δήμο⁹ μ’ αυτό τον τρόπο. Αφού έκανε επιθεώρηση του εξοπλισμού τους στο Θησείο, προσπαθούσε να κάνει Εκκλησία του Δήμου· και εκκλησίασε μικρό χρόνο· επειδή όμως οι πολίτες έλεγαν πως δεν τον άκουγαν καλά, τους παρότρυνε να ανεβούν στο πρόπυλο της Ακρόπολης, για να φωνάξει περισσότερο. Κι ενώ εκείνος χρονοτριβούσε δημηγορώντας, σήκωσαν τα όπλα οι για τούτο ταγμένοι, τά ’κλεισαν καλά στα κοντινά του Θησείου οικήματα και ήρθαν να το διαμηνύσουν στον Πεισίστρατο¹⁰. ₅. Κι εκείνος, αφού τέλειωσε τα άλλα λόγια του, είπε και το γεγονός με τα όπλα και πως δεν πρέπει να απορούν ούτε να αθυμούν, αλλά να απέλθουν και να είναι αφοσιωμένοι στα δικά τους και πως τα κοινά αυτός θα τα επιμελείται όλα.

16. Του Πεισίστρατου βέβαια η τυραννία εγκαταστάθηκε λοιπόν από την αρχή μ’ αυτό τον τρόπο και μεταβολές είχε τόσες. ₂. Διοικούσε όμως ο Πεισίστρατος, όπως ακριβώς έχει ειπωθεί¹¹, τα πράγματα της πόλης με μετριοπάθεια και μάλλον σύμφωνα με το πολίτευμα της Πολιτείας παρά τυραννικά· γιατί και στα άλλα ήταν φιλάνθρωπος και πράος και σ’ αυτούς που έσφαλλαν παρείχε συγγνώμη και μάλιστα προδάνειζε στους άπορους χρήματα για τις εργασίες τους, έτσι ώστε να τρέφονται γεωργώντας. ₃. Και τούτο το έκανε για χάρη δύο λόγων, και για να μην ζουν χρονοτριβώντας στο Άστυ, αλλά διασπαρμένοι στην ύπαιθρη χώρα και ευπορώντας μετρημένα και όντας κοντά στα δικά τους μήτε να επιθυμούν¹² μήτε να έχουν σχόλη ώστε να επιμελούνται τα κοινά. ₄. Και συνάμα του συνέβαινε και οι πρόσοδοι να γίνονται μεγαλύτερες¹³, με το να επεξεργάζονται τα χωράφια· γιατί εισπραττόταν από αυτά που γίνονταν η δεκάτη¹⁴. ₅. Για τούτο και κατασκεύασε τους κατά δήμους Δικαστές¹⁵ και εξερχόταν ο ίδιος πολλές φορές στην ύπαιθρη χώρα, επισκοπώντας και διαλύοντας τις διαφορές σ’ όσους είχαν, για να μην κατεβαίνουν στο Άστυ και να παραμελούν τα έργα τους. ₆. Και πραγματικά, όταν κάποια τέτοια έξοδος έγινε στον Πεισίστρατο, λένε ότι συνέβηκαν τα σχετικά μ’ εκείνον που γεωργούσε στον Υμηττό στο χωρίο που ύστερα αποκλήθηκε «ατελές», αφορολόγητο¹⁶. Γιατί, όταν είδε κάποιον παντελώς πέτρες να σκάβει και να επεξεργάζεται, επειδή το θαύμασε, διάταξε το δούλο του να ρωτήσει τι γίνεται από το χωρίο αυτό· κι εκείνος είπε: «Όσα είναι κακά και οδύνες, και από αυτά τα κακά και τις οδύνες πρέπει ο Πεισίστρατος να πάρει τη δεκάτη.» Λοιπόν ο άνθρωπος βέβαια αποκρίθηκε αγνοώντας, ο Πεισίστρατος όμως επειδή ευχαριστήθηκε από την παρρησία του και τη φιλεργία του, τον έκανε ατελή, αφορολόγητο, σε όλα. ₇. Και δεν παρενοχλούσε καθόλου το Πλήθος ούτε στα άλλα κατά την Αρχή του, αλλά πάντα παρασκεύαζε ειρήνη και τηρούσε την ησυχία· γι’ αυτό και θρυλούσαν πολλές ιστορίες, πως τάχα η τυραννία του Πεισίστρατου ήταν «η ζωή της εποχής του Κρόνου»¹⁷· γιατί συνέβηκε ύστερα, όταν τον διαδέχτηκαν οι γιοι του, να γίνει πολύ τραχύτερη η Αρχή¹⁸. ₈. Και το πιο σπουδαίο από όλα τα ειπωμένα ήταν πως ήτανλαϊκός στο ήθος και φιλάνθρωπος. Γιατί και στα άλλα ήθελε να τα διοικεί όλα κατά τους νόμους, χωρίς να δίνει κανένα πλεονέκτημα στον εαυτό του· και κάποτε, όταν προσκλήθηκε για δίκη φόνου στον Άρειο Πάγο, ο ίδιος βέβαια πήγε να απαντήσει αυτόν που τον προσκάλεσε, για να απολογηθεί, εκείνος όμως φοβήθηκε και έλειψε. ₉. Γι’ αυτό και έμεινε πολύ χρόνο στην Αρχή και κάθε φορά που ξέπεφτε, αναλάβαινε πάλι εύκολα. Γιατί αυτό το ήθελαν οι πολλοί και από τους Γνώριμους και από τους ανθρώπους του Δήμου· γιατί τους πρώτους τους προσεταιριζόταν με τις παρέες και τους άλλους με τις βοήθειες στις ιδιωτικές τους υποθέσεις· και ήταν από το φυσικό του καλός και με τις δύο πλευρές. ₁₀. Και ήσαν και στους Αθηναίους οι νόμοι πράοι κατ’ εκείνους τους καιρούς, και οι άλλοι και μάλιστα αυτός που αναφερόταν κυρίως στην εγκατάσταση της τυραννίας. Γιατί υπήρχε σ' αυτούς ο ακόλουθος νόμος «Θέσμια και μάλιστα πάτρια των Αθηναίων είναι τα ακόλουθα: Εάν κάποιοι επαναστατούν για να τυραννούν ή συνεγκαθιστά κάποιος την τυραννία, να είναι άτιμος¹⁹ και ο ίδιος και το γένος του.»

17. Ο Πεισίστρατος λοιπόν καταγέρασε στην Αρχή²⁰ κι αρρώστησε και πέθανε τη χρονιά που ο Φιλόνεος ήταν Άρχοντας²¹ [528/7 π.Χ.], αφότου βέβαια εγκαταστάθηκε για πρώτη φορά σαν τύραννος, μια και τριάντα τρία χρόνια έζησε· όσα όμως χρόνια διέμεινε στην Αρχή είναι είκοσι παρά ένα, γιατί ήταν φυγάδας, διωγμένος, τα υπόλοιπα. ₂. Γι’ αυτό και είναι φανερό πως λένε φληναφήματα όσοι λένε πως ο Πεισίστρατος ήταν ερωμένος²² του Σόλωνα και πως ήταν Στρατηγός στον πόλεμο κατά των Μεγαρέων για τη Σαλαμίνα· γιατί δεν είναι ενδεχόμενο με τις ηλικίες, αν αναλογίζεται κανείς το βίο του καθενός από τους δύο και σε ποιανού Άρχοντα τη χρονιά πέθανε. ₃. Κι όταν τελεύτησε ο Πεισίστρατος, κατείχαν την Αρχή οι γιοι του και διεύθυναν τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο²³. Και ήταν δύο από τη νόμιμη γυναίκα του, ο Ιππίας και ο Ίππαρχος, και δύο από την Αργεία, ο Ιοφώντας και ο Ηγησίστρατος²⁴, στον οποίο ήταν παρανόμι Θεσσαλός. ₄. Γιατί ο Πεισίστρατος παντρεύτηκε γυναίκα από το Άργος, θυγατέρα κάποιου Αργείτη, στον οποίο ήταν το όνομα Γοργίλος, την Τιμώνασσα, που πρότερα την είχε γυναίκα του ο Αρχίνος ο Αμπρακιώτης, κάποιος από τους Κυψελίδες²⁵· και από αυτό υπήρξε και η φιλία προς τους Αργείους και συμμαχήσανε²⁶ χίλιοι στη μάχη της Παλληναίας Αθηνάς, αφού τους κόμισε ο Ηγησίστρατος. Και λένε άλλοι βέβαια πως παντρεύτηκε την Αργίτισσα, όταν εξέπεσε για πρώτη φορά από την Αρχή, κι άλλοι όμως, όταν την κατείχε.

18. Και ήσαν κύριοι βέβαια στα πράγματα για τις αξίες τους και για τις ηλικίες τους ο Ίππαρχος και ο Ιππίας· όμως πρεσβύτερος όντας ο Ιππίας και στη φύση φίλος προς το πολίτευμα της Πολιτείας¹ και έμφρονας, επιστατούσε στην εξουσία. Και ο Ίππαρχος ήταν παιδαριώδης, ερωτιάρης και φιλόμουσος και τους γύρω από τον Ανακρέοντα και το Σιμωνίδη και τους άλλους ποιητές αυτός ήταν που τους προσκαλούσε. 2. Ο Θεσσαλός όμως ήταν πολύ νεότερος και στο βίο του θρασύς και υβριστικός, από τον οποίο και συνέβηκε να τους γίνει η αρχή όλων των κακών. Γιατί, επειδή εράστηκε τον Αρμόδιο και αποτύχαινε στη φιλία προς αυτόν, δε συγκατείχε την οργή του, αλλά και στα άλλα σήμαινε την πίκρα του και το τελευταίο του: ενώ έμελλε η αδελφή του Αρμόδιου να κανηφορεί² στα Παναθήναια, την εμπόδισε και λοιδόρησε κάπως τον Αρμόδιο πως τάχα ήταν μαλθακός· από αυτό συνέβηκε να παροξυνθούν ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτονας και να κάνουν την πράξη [514/3 π.Χ.], ενώ μετείχαν πολλοί³. 3. Και ήδη καθώς παρατηρούσαν στην Ακρόπολη τον Ιππία στα Παναθήναια —γιατί τύχαινε⁴ αυτός βέβαια να υποδέχεται την πομπή, να την αποστέλνει όμως ο Ίππαρχος— επειδή είδαν κάποιον από εκείνους που κοινωνούσαν στην πράξη φιλικά και ανθρώπινα να συντυχαίνει τον Ιππία και επειδή νόμισαν ότι τους καταμηνύει, θέλοντας να κάνουν κάτι πριν τη σύλληψή τους, αφού κατέβηκαν από την Ακρόπολη και ξεσηκώθηκαν πριν από τους άλλους, τον Ίππαρχο βέβαια, που διακανόνιζε την πομπή κοντά στο Λεωκόρειο⁵, τον σκότωσαν, όμως την όλη όμως πράξη την καταστρέψανε⁶. 4. Και από αυτούς ο ένας βέβαια, ο Αρμόδιος, ευθύς τελεύτησε από τους δορυφόρους⁷, ο Αριστογείτονας όμως ύστερα, αφού συλλήφθηκε και βασανίστηκε πολύ χρόνο. Και κατηγόρησε στους πειθαναγκασμούς πολλούς που και στη φύτρα τους ήσαν από τους επιφανείς και φίλοι των τυράννων⁸. Γιατί δε δύνονταν πάραυτα να λάβουν κανένα ίχνος της πράξης, και δεν είναι αληθινός ο λόγος που λέγεται⁹ ότι τάχα ο Ιππίας, αφού είπε σ’ όσους έπαιρναν μέρος στην πομπή να αφήσουν τα όπλα τους, έπιασε αυτόφωρα αυτούς που είχαν εγχειρίδια· γιατί τότε την πομπή δεν την έκαναν με όπλα, αλλά ύστερα το κατασκεύασε αυτό ο Δήμος¹⁰. 5. Και κατηγορούσε του τύραννου τους φίλους, καθώς λένε οι δημοκρατικοί, επίτηδες, για να ασεβήσουν και να γίνουν συνάμα ασθενείς με το να σκοτώσουν τους αναίτιους και φίλους τους, καθώς όμως λένε μερικοί, όχι πλάθοντας πλαστούς, αλλά τους συνωμότες καταμήνυε. 6. Και τέλος, καθώς δε δυνόταν, αν και τα έκανε όλα, να πεθάνει, αφού υποσχέθηκε πως τάχα θα καταμηνύσει πολλούς άλλους και αφού έπεισε τον Ιππία να του δώσει το δεξί του χέρι, για χάρη πίστης, μόλις το έπιασε, τον ονείδισε ότι έχει δώσει το χέρι του στο φονιά του αδελφού του και τόσο παρόξυνε τον Ιππία, ώστε από την οργή του δε συγκράτησε τον εαυτό του, αλλά απόσπασε το μαχαίρι του και τον χάλασε.

19. Και μετά από αυτά συνέβαινε να είναι πολύ τραχύτερη η τυραννία· και πραγματικά ο Ιππίας με το να εκδικείται τον αδελφό του και με το να έχει σκοτώσει και εκβάλει από την πόλη πολλούς ήταν σε όλους άπιστος και πικρός. 2. Και το τέταρτο έτος περίπου [511/10 π.Χ.] μετά το θάνατο του Ίππαρχου, επειδή τα πράγματα στο Άστυ¹ ήταν άσχημα επιχείρησε να τειχίσει τη Μουνιχία², για να μετεγκατασταθεί εκεί· κι ενώ ήταν σ’ αυτές τις ενέργειες, εξέπεσε από τον Κλεομένη, το βασιλιά των Λακεδαιμονίων, γιατί γίνονταν συνέχεια στους Λάκωνες χρησμοί να καταλύσουν την τυραννία³, για τέτοια ακριβώς αιτία. 3. Οι πολιτικοί φυγάδες, στους οποίους αρχηγοί είχαν γίνει οι Αλκμεωνίδες, οι ίδιοι από μόνοι τους δε δύνονταν να πραγματοποιήσουν την επάνοδό τους, αλλά συνέχεια αποτυχαίνανε· γιατί και στα άλλα που έπρατταν έσφαλναν και όταν ακόμα τείχισαν, στη χώρα μέσα, το Λειψύδριο⁴ πάνω στην Πάρνηθα, στο οποίο συνεξήλθαν κάποιοι από το Άστυ, εκπολιορκήθηκαν από τους τύραννους· γι’ αυτό λοιπόν μετά από αυτή τη συμφορά τραγουδούσαν πάντα στα «σκόλια», τα επιδόρπια τραγούδια⁵:

Αχού, Λειψύδριο, που πρόδωσες τους σύντροφους

και τέτοιους χάλασες γενναίους

στη μάχη άντρες κι ευπατρίδες

που τότε δείξαν γιοι ποιων πατεράδων ήσαν⁶.

4. Καθώς λοιπόν αποτύχαιναν σ’ όλα τα άλλα γενικά, μισθώθηκαν να οικοδομήσουν το ναό στους Δελφούς⁷, απ’ όπου ευπόρησαν σε χρήματα για τη βοήθεια από τους Λάκωνες. Και η Πυθία πρόφερνε πάντα στους Λακεδαιμόνιους, όταν ζητούσαν χρησμό, να ελευθερώσουν την Αθήνα⁸, σε τέτοιο βαθμό έως ότου μετάτρεψε τους Σπαρτιάτες, αν και οι Πεισιστρατίδες είχαν δεσμούς φιλοξενίας μ’ αυτούς· και συνέβαλλε όχι σε μικρότερη μοίρα στην ορμή των Λακώνων η προς τους Αργείους φιλία που στους Πεισιστρατίδες υπήρχε⁹.

20. Και όταν καταλύθηκε η τυραννία, διχοστατούσαν μεταξύ τους ο Ισαγόρας ο γιος του Τείσανδρου, που ήταν φίλος των τυράννων, και ο Κλεισθένης, που ήταν από το γένος των Αλκμεωνιδών. Και ηττημένος από τις εταιρείες¹ ο Κλεισθένης προσεταιρίστηκε το Δήμο, αποδίδοντας² στο Πλήθος³ το πολίτευμα. 2. Ο Ισαγόρας όμως, επειδή υπολειπόταν στη δύναμη, πάλι προσκάλεσε τον Κλεομένη, που ήταν ξένος του, και τον έπεισε μαζί με άλλους, να διώξει το Κυλώνειο Άγος⁴, γιατί υπήρχε η δοξασία ότι οι Αλκμεωνίδες ήταν από τους εναγείς. 3. Κι ενώ υπεξήλθε ο Κλεισθένης, έφτασε ο Κλεομένης με λίγους και εξέλαυνε για το άγος εφτακόσιες οικογένειες των Αθηναίων. Όταν όμως τα έκανε αυτά, τη Βουλή από τη μια μεριά αποπειρόταν να την καταλύσει και από την άλλη να κάνει τον Ισαγόρα με τριακόσιους⁵ από τους φίλους του κύριους της πόλης. Επειδή όμως η Βουλή αντιστάθηκε και συναθροίστηκε το Πλήθος, οι οπαδοί βέβαια του Κλεομένη και του Ισαγόρα κατέφυγαν στην Ακρόπολη, ο Δήμος όμως δύο μέρες προσκαθόταν και τους πολιορκούσε· την τρίτη όμως μέρα τον Κλεομένη βέβαια και τους δικούς του όλους τούς άφησαν να φύγουν υπόσπονδους⁶, τον Κλεισθένη όμως και τους άλλους πολιτικούς φυγάδες έστειλαν και τους μετακάλεσαν. 4. Κι όταν ο Δήμος πήρε τελείως τα πράγματα, ο Κλεισθένης ηγέτης ήταν και πρωτοστάτης του Δήμου. Γιατί κυριότατοι αίτιοι σχεδόν στάθηκαν της αποβολής των τυράννων οι Αλκμεωνίδες και την πιο πολλή ζωή τους διχοστατώντας μ’ αυτούς τη διατέλεσαν. ₅. Ακόμη όμως πρότερα από τους Αλκμεωνίδες ο Κήδωνας επιτέθηκε στους τύραννους, γι’ αυτό και τραγουδούσαν και για τούτον στα «σκόλια», τα επιδόρπια τραγούδια:

Χύνε και για τον Κήδωνα, παιδί, μη λησμονήσεις,

αν πρέπει για τους αγαθούς άντρες κρασί να χύνουμε⁷.

21. Γι’ αυτές λοιπόν τις αιτίες βέβαια πίστευε ο Δήμος στον Κλεισθένη. Τότε όμως είχε γίνει πρωτοστάτης του Πλήθους, το τέταρτο έτος μετά την κατάλυση των τυράννων, τη χρονιά που ο Ισαγόρας ήταν Άρχοντας [508/7 π.Χ.]. 2. Πρώτα λοιπόν διένειμε όλους¹ σε δέκα φυλές αντί τέσσερες, θέλοντας να τους αναμείξει, για να μετάσχουν περισσότεροι στο πολίτευμα· κι έτσι λέχθηκε και το «να μην κρίνεις με τις φυλές» για εκείνους που ήθελαν να εξετάζουν τα γένη². 3. Έπειτα τη Βουλή την έκανε με πεντακόσιους αντί με τετρακόσιους, πενήντα από κάθε φυλή· τότε όμως ήταν εκατό³. Και για τούτο δε συνέταξε πολίτευμα με δώδεκα φυλές, για να μη του συμβαίνει να καταμερίζει τους πολίτες κατά τις τριττύες⁴ που προϋπήρχαν· γιατί ήταν δώδεκα τριττύες από τέσσερες φυλές, έτσι ώστε δε συνέπιπτε να αναμειγνύεται το Πλήθος⁵. 4. Και διένειμε τη χώρα κατά δήμους, σε τριάντα μέρη, δηλαδή δέκα μέρη ήταν από τα γύρω από το Άστυ, δέκα από την Παραλία και δέκα από τα Μεσόγεια⁶· κι αφού αυτά τα μέρη τα ονόμασε τριττύες⁷, κλήρωσε τρεις στην κάθε φυλή, για να μετέχει κάθε φυλή σε όλους τους τόπους. Και έκανε ομοδημότες μεταξύ τους όσους κατοικούσαν σε καθένα από τους δήμους, για να μην προσαγορεύουν ο ένας τον άλλο από τον πατέρα του και να ελέγχουν ποιοι ήταν νεοπολίτες, αλλά να τους αναγορεύουν από τους δήμους· γι’ αυτό και αποκαλούν οι Αθηναίοι τους εαυτούς τους από τους δήμους⁸. 5. Και εγκατέστησε και δήμαρχους που είχαν την ίδια επιμέλεια με τους πρότερα ναύκραρους· γιατί έκανε και τους δήμους να είναι αντί για τις ναυκραρίες⁹. Και ονομάτισε τους δήμους άλλους από τους τόπους και άλλους από αυτούς που τους έχτισαν· γιατί δεν υπήρχαν ακόμη στους τόπους όλοι γενικά οι δήμοι¹⁰. 6. Και τα γένη και τις φρατρίες και τις ιεροσύνες τις άφησε να τις έχει καθένας κατά τα πάτρια. Και στις φυλές έκανε Επώνυμους Ήρωες¹¹ από τους προκριμένους εκατό αρχηγέτες, όποιους δέκα τράβηξε η Πυθία¹².

22. Κι όταν έγιναν αυτά, το πολίτευμα έγινε πολύ πιο δημοκρατικό από του Σόλωνα· γιατί συνέβηκε και τους νόμους του Σόλωνα να τους αφάνισει η τυραννία, επειδή δεν τους χρησιμοποιούσε, και καινούργιους άλλους έθεσε ο Κλεισθένης, μια και είχε στόχο του το Πλήθος· κι ανάμεσα σ’ αυτούς τέθηκε και ο νόμος για τον οστρακισμό¹³. 2. Πρώτη φορά λοιπόν, το πέμπτο έτος μετά από αυτή την κατάσταση, τη χρονιά που ο Ερμοκρέοντας ήταν Άρχοντας [501/0 π.Χ.], έκαναν για τη Βουλή των Πεντακοσίων τον όρκο που ακόμα και τώρα ορκίζονται. Έπειτα τους Στρατηγούς εξέλεγαν κατά φυλές, από κάθε φυλή έναν, όμως όλης γενικά της στρατιάς αρχηγός ήταν ο Πολέμαρχος. 3. Και το έτος το δωδέκατο μετά από αυτά, όταν νίκησαν στη μάχη του Μαραθώνα, τη χρονιά που ο Φαίνιππος ήταν Άρχοντας [490/89 π.Χ.], αφού έκαναν διάλειμμα δυο χρόνια μετά τη νίκη, επειδή ο Δήμος ήταν ήδη γεμάτος θάρρος, τότε [488/7 π.Χ.], για πρώτη φορά χρησιμοποίησαν το νόμο για τον οστρακισμό, ο οποίος τέθηκε για την καχυποψία προς αυτούς που είχαν δύναμη, γιατί ο Πεισίστρατος, όντας αρχηγός του Δήμου και Στρατηγός, έγινε τύραννος. 4. Και πρώτος οστρακίστηκε ένας από τους συγγενείς εκείνου, ο Ίππαρχος του Χάρμου, Κολλυτέας¹⁴· και μάλιστα γι’ αυτόν έθεσε το νόμο ο Κλεισθένης, να τον απελάσει θέλοντας. Γιατί οι Αθηναίοι τους φίλους των τυράννων, όσοι δεν έκαναν το αμάρτημα να συντάσσονται μαζί τους κατά τις ταραχές, τους άφηναν να κατοικούν στην πόλη, χρησιμοποιώντας τη συνηθισμένη πραότητα του Δήμου· και αυτών ηγέτης και πρωτοστάτης ήταν ο Ίππαρχος. 5. Κι ευθύς τον επόμενο χρόνο, τη χρονιά που ο Τελέσινος ήταν Άρχοντας [487/6 π.Χ.], κυάμευσαν¹⁵ τους Εννέα Άρχοντες, κατά φυλές, ανάμεσα στους πεντακόσους προκριμένους από τους δημότες¹⁶, τότε μετά την τυραννία για πρώτη φορά· όμως οι πρότεροι όλοι ήσαν αιρετοί¹⁷. Και οστρακίστηκε ο Μεγακλής του Ιπποκράτη από την Αλωπεκή. 6. Για τρία λοιπόν χρόνια τους φίλους των τυράννων οστράκιζαν, που για χάρη τους ο νόμος τέθηκε· και μετά από αυτά, τον τέταρτο χρόνο [485/4 π.Χ.], και από τους άλλους διώχνονταν, όποτε κάποιος θεωρούνταν ότι είναι ανώτερος· και πρώτος ανάμεσα στους μακριά από την τυραννία οστρακίστηκε ο Ξάνθιππος του Αρίφρονα¹⁸. 7. Και τον τρίτο χρόνο μετά από αυτά, όταν ο Νικόδημος ήταν Άρχοντας [483/2 π.Χ.], καθώς φάνηκαν τα μεταλλεία αργύρου στη Μαρώνεια¹⁹ και περίσσεψαν για την πόλη εκατό τάλαντα από τα έργα, ενώ μερικοι συμβουλεύανε να διανεμηθεί²⁰ το ασήμι στο Δήμο, ο Θεμιστοκλής το εμπόδισε, μη λέγοντας σε τι θα χρησιμοποιήσει τα χρήματα, αλλά παρακέλευε να τα δανείσουν στους εκατό πιο πλούσιους από τους Αθηναίους, ένα τάλαντο στον καθένα, κι έπειτα εάν αρέσει ο τρόπος ανάλωσής τους, η δαπάνη να είναι της πόλης, αλλιώς να πάρουν πίσω τα χρήματα από εκείνους που τα δανείστηκαν. Κι αφού τα έλαβε με τούτους τους όρους, ναυπήγησε τριήρεις εκατό²¹, —αφού καθένας ναυπήγησε μία από τις εκατό— με τις οποίες ναυμάχησαν στη Σαλαμίνα ενάντια στους βάρβαρους. Και οστρακίστηκε σε τούτους τους καιρούς ο Αριστείδης του Λυσίμαχου. 8. Και τον τέταρτο²² χρόνο δέχτηκαν πίσω όλους τους οστρακισμένους, όταν Άρχοντας ήταν ο Υψιχίδης [481/0 π.Χ.], για την εκστρατεία του Ξέρξη· και του λοιπού όρισαν για όσους οστρακίζονται να κατοικούν έξω²³ από τη Γεραιστό και το Σκυλλαίο²⁴, αλλιώς να είναι μια για πάντα άτιμοι.

23. Τότε λοιπόν μέχρι τούτο βέβαια το σημείο προόδεψε η πόλη, που συνάμα με τη δημοκρατία λίγο-λίγο αυξανόταν· μετά όμως τα Μηδικά απόκτησε πάλι ισχύ η Βουλή του Άρειου Πάγου και διοικούσε την πόλη, χωρίς να λάβει την ηγεμονία με καμιά απόφαση νομοθετική, αλλά με το να γίνει αιτία της ναυμαχίας στη Σαλαμίνα [480 π.Χ.]¹. Γιατί, ενώ οι Στρατηγοί απόρησαν τελείως με τα πράγματα και κήρυξαν να σώζει καθένας τον εαυτό του, εκείνη αφού προσπορίστηκε χρήματα, έδωσε οχτώ δραχμές σε καθένα και τους εμβίβασε στα πλοία². 2. Γι’ αυτή λοιπόν την αιτία υποχωρούσαν στην εξουσία της οι Αθηναίοι· και πολιτεύθηκαν καλά και κατά τούτους τους καιρούς. Γιατί τους συνέβηκε γύρω σε τούτα τα χρόνια τα πολεμικά να ασκήσουν και ανάμεσα στους Έλληνες να ευδοκιμήσουν και την ηγεμονία της θάλασσας να λάβουν, αν και δεν το ήθελαν οι Λακεδαιμόνιοι. 3. Και ήσαν πρωτοστάτες³ του Δήμου κατά τούτους τους καιρούς ο Αριστείδης του Λυσίμαχου και ο Θεμιστοκλής του Νεοκλή· ο τελευταίος θεωρούνταν πως ήταν δεινός να ασκεί τα πολεμικά, ενώ ο πρώτος ήταν δεινός να ασκεί τα πολιτικά και σε δικαιοσύνη υπερείχε από τους σύγχρονούς του· γι’ αυτό και χρησιμοποιούσαν το δεύτερο σα στρατηγό⁴ και τον πρώτο σα σύμβουλο. 4. Την ανοικοδόμηση λοιπόν των τειχών με κοινή βέβαια απόφαση τη διοίκησαν, αν και είχαν διαφορές μεταξύ τους, την αποστασία όμως των Ιώνων από τη συμμαχία των Λακεδαιμονίων ο Αριστείδης ήταν που την προέτρεψε, με το να τηρήσει τους Λάκωνες διαβλημένους εξαιτίας του Παυσανία⁵. 5. Γι’ αυτό και τους φόρους τους πρώτους αυτός^5α ήταν που τους έταξε, τη χρονιά που ο Τιμοσθένης ήταν Άρχοντας [478/7 π.Χ.]⁶, και όρκισε με όρκους τούς Ίωνες, ώστε να έχουν τον ίδιον εχθρό και φίλο⁷· και γι’ αυτά τους μύδρους στο πέλαγος κατέρριψαν⁸.

24. Και μετά από αυτά, αφού ήδη η πόλη ήταν γεμάτη θάρρος και είχαν συναθροισθεί πολλά χρήματα, τους συμβούλευε να αναλαβαίνουν την ηγεμονία και, αφού κατεβούν από τους αγρούς, να κατοικούν μέσα στο Άστυ· γιατί τροφή⁹ θα υπήρχε για όλους, για κείνους βέβαια που στρατεύονταν, για κείνους που φρουρούσαν και για κείνους που συμπράττανε στα κοινά· έπειτα έτσι θα κατακτούσαν την ηγεμονία. ₂. Και αφού πείσθηκαν σ’ αυτά κι αφού έλαβαν την αρχή, χρησιμοποιούσαν τους σύμμαχους πιο δεσποτικά, εκτός από τους Χίους, τους Λέσβιους και τους Σάμιους¹⁰· αυτούς όμως τους είχαν φύλακες της αρχής τους, αφήνοντάς τους τα πολιτεύματά τους¹¹ και να άρχουν σ’ όποιους έτυχε να άρχουν. ₃. Κι εγκατέστησαν και ευπορία τροφής για τους Πολλούς, όπως ακριβώς εισηγήθηκε ο Αριστείδης¹². Γιατί συνέβαινε από τους φόρους και τα τέλη¹³ και τους σύμμαχους να τρέφονται περισσότεροι από είκοσι χιλιάδες¹⁴ πολίτες. Γιατί ήσαν έξι χιλιάδες Δικαστές¹⁵ και χίλιοι εξακόσιοι Τοξότες¹⁶ και μαζί μ’ αυτούς Ιππείς χίλιοι διακόσιοι και η Βουλή, πεντακόσιοι Βουλευτές, και Φρουροί των νεωρίων πεντακόσιοι και μαζί μ’ αυτούς στην Ακρόπολη Φρουροί πενήντα και αρχές ένδημες στην Αττική, περίπου εφτακόσιοι πολίτες και υπερόριοι¹⁷ περίπου εφτακόσιοι· και μαζί μ’ αυτούς, ύστερα, όταν συναποφάσισαν τον πόλεμο¹⁸, Οπλίτες δύο χιλιάδες πεντακόσιοι και τριήρεις ακτοφρουρίδες είκοσι και άλλες τριήρεις που έφερναν τους φόρους¹⁹και²⁰ τους δύο χιλιάδες κληρωμένους²¹ με κουκιά πολίτες· και ήταν ακόμη το Πρυτανείο και τα ορφανά²², οι Δεσμοφύλακες²³ γιατί για όλους αυτούς γενικά από τα κοινά η διατροφή ήταν²⁴.

25. Η διατροφή βέβαια του Δήμου μ’ αυτά λοιπόν γινόταν. Όμως δεκαεφτά χρόνια περίπου μετά τα Μηδικά, παρέμεινε το πολίτευμα με τους Αρεοπαγίτες να πρωτοστατούν, αν και υποβιβαζόταν λίγο λίγο. Κι ενώ το Πλήθος αυξανόταν, αφού έγινε του Δήμου πρωτοστάτης ο Εφιάλτης του Σοφωνίδη, που ήταν φανερό ότι ήταν και αδωροδόκητος και δίκαιος προς το πολίτευμα, επιτέθηκε στη Βουλή του Άρειου Πάγου. 2. Και πρώτα σκότωσε πολλούς από τους Αρεοπαγίτες, δικαστικούς αγώνες επιφέροντας για τα διοικημένα τους· έπειτα από την Αρεοπαγιτική Βουλή, τη χρονιά που ο Κόνωνας ήταν Άρχοντας [462/1 π.Χ.], όλες γενικά αφαίρεσε τις επιπρόσθετες εξουσίες της¹, που μ’ αυτές ήταν η διαφύλαξη του πολιτεύματος, και, άλλες στη Βουλή των Πεντακοσίων κι άλλες στο Δήμο και άλλες στα Δικαστήρια τις έδωσε πίσω². 3. Τα έπραξε όμως αυτά, αφού έγινε συναίτιός του ο Θεμιστοκλής, ο οποίος ήταν βέβαια από τους Αρεοπαγίτες³, έμελλε όμως να κριθεί για μηδισμό. Κι επειδή ήθελε να καταλυθεί η Αρεοπαγιτική Βουλή ο Θεμιστοκλής⁴, προς τον Εφιάλτη βέβαια έλεγε πως να τον συναρπάξει η Αρεοπαγιτική Βουλή μέλλει, προς τους Αρεοπαγίτες όμως ότι θα τους δείξει κάποιους που συνωμοτούν για κατάλυση του πολιτεύματος. Κι αφού οδήγησε τους επιλεγμένους⁵ της Αρεοπαγιτικής Βουλής, όπου διέτριβε ο Εφιάλτης, για να τους δείξει όσους συναθροίζονταν, διαλεγόταν με σπουδή μαζί τους. Ο Εφιάλτης όμως, μόλις τους είδε, καταπλάγηκε και κάθεται μονοχίτωνας στο βωμό⁶. 4. Κι επειδή παραξενεύτηκαν όλοι για το γεγονός, και μετά από αυτά, αφού συναθροίστηκε η Βουλή των Πεντακοσίων, κατηγορούσαν τους Αρεοπαγίτες κι ο Εφιάλτης και ο Θεμιστοκλής και ενεργούσαν πάλι και στο Δήμο με τον ίδιο τρόπο, έως ότου περιόρισαν τη δύναμή τους. Και [κενό στο αρχαίο κείμενο]⁷ και χάθηκε κι ο Εφιάλτης δολοφονημένος από τον Αριστόδικο τον Ταναγραίο⁸ όχι πολύ χρόνο μετά [462/1 π.Χ.].

26. Η Βουλή λοιπόν των Αρεοπαγιτών μ’ αυτό τον τρόπο αποστερήθηκε την επιμέλεια των κοινών. Και μετά από αυτά συνέβαινε να γίνεται το πολίτευμα περισσότερο άνετο χάρη σ’ εκείνους που πρόθυμα ασκούσαν την ηγεσία του Δήμου. Γιατί κατά τους καιρούς αυτούς συνέπεσε μήτε να έχουν ηγεμόνα οι Επιεικέστεροι πολίτες⁹, αλλά να είναι πρωτοστάτης τους ο Κίμωνας του Μιλτιάδη, που ήταν κάπως νέος και είχε προσέλθει όψιμα στην πόλη, και, επιπρόσθετα, να έχουν χαθεί οι Πολλοί¹⁰ σε πόλεμο γιατί, καθώς η εκστρατεία γινόταν στους τότε χρόνους με κατάλογο¹¹ και επιστήνονταν Στρατηγοί άπειροι βέβαια στον πόλεμο, που τιμούνταν όμως για τις πατρικές δόξες, πάντοτε συνέβαινε από αυτούς που εκστρατεύανε δύο ή τρεις χιλιάδες¹² να χάνονται· κι έτσι καταναλίσκονταν οι χρηστοί και από το Δήμο¹³ και από τους Εύπορους. 2. Τα άλλα όλα βέβαια τα διοικούσαν λοιπόν όχι όμοια με πρότερα, προσέχοντας στους νόμους, όμως την αρχαιρεσία¹⁴ των Εννέα Αρχόντων δεν τη μετακινούσαν, αλλά τον έκτο χρόνο μετά το θάνατο του Εφιάλτη γνωμάτευσαν και από τους Ζευγίτες¹⁵ να προκρίνονται αυτοί που θα κληρώνονταν ανάμεσα στους Εννέα Άρχοντες· και από αυτούς πρώτος ήρξε ο Μνησιθείδης [457/6 π.Χ.]¹⁶. Όμως οι πριν από αυτόν, όλοι, από τους Ιππείς και τους Πεντακοσιομέδιμνους ήσαν ενώ οι Ζευγίτες ήρχαν στις ενιαύσιες αρχές, εκτός αν παραβλεπόταν¹⁷ κάτι στους νόμους. 3. Και τον πέμπτο χρόνο μετά από αυτά, τη χρονιά που ο Λυσικράτης ήταν Άρχοντας [453/2 π.Χ.], οι τριάντα δικαστές που αποκαλούνταν «οι κατά δήμους Δικαστές»¹⁸ συστάθηκαν πάλι. 4. Και τον τρίτο χρόνο μετά από αυτόν, τη χρονιά του Αντίδοτου [451/0 π.Χ.], για το πλήθος των πολιτών είπε ο Περικλής και γνωμάτευσαν να μη μετέχει στην πόλη όποιος από αστούς και από τις δύο μεριές¹⁹ δεν έχει γεννηθεί.

27. Και μετά από αυτά, όταν στην ηγεσία του Δήμου ήρθε ο Περικλής, και πρώτα ευδοκίμησε, αφού έγινε, αν και ήταν νέος, κατήγορος του Κίμωνα για τις ευθύνες του στον καιρό που στρατηγούσε²⁰, πιο δημοκρατικό ακόμα συνέβηκε να γίνει το πολίτευμα· γιατί και από τους Αρεοπαγίτες μερικές εξουσίες²¹ αφαίρεσε και πάρα πολύ προέτρεψε την πόλη προς τη ναυτική δύναμη· και από αυτή συνέβηκε να αναθαρρήσουν οι Πολλοί²² και να οδηγήσουν όλο γενικά το πολίτευμα περισσότερο προς τους εαυτούς τους. 2. Και μετά τη Ναυμαχία στη Σαλαμίνα στο πεντηκοστό παρά ένα έτος, τη χρονιά που ο Πυθόδωρος ήταν Άρχοντας [432/1 π.Χ.], παρουσιάστηκε ο πόλεμος προς τους Πελοποννήσιους, κατά τον οποίο, αφού εγκλείστηκε ο Δήμος στο Άστυ και εθίστηκε πολύ να μισθοφορεί στις εκστρατείες, άλλοτε θελητά κι άλλοτε αθέλητα, προτιμούσε το πολίτευμα να το διοικεί ο ίδιος. 3. Και έκανε και τα Δικαστήρια μισθοφόρα ο Περικλής πρώτος²³, αντιδημαγωγώντας προς την ευπορία του Κίμωνα. Γιατί ο Κίμωνας, τυράννου, όπως είναι γνωστό, έχοντας περιουσία, πρώτο εκπλήρωνε λαμπρά τις κοινές λειτουργίες²⁴ κι έπειτα από τους ομοδημότες του έτρεφε πολλούς· γιατί ήταν δυνατό σ’ όποιον ήθελε από τους Λακιάδες²⁵ κάθε μέρα να έρθει στο σπίτι του και να έχει τα ανάλογα· κι ακόμα τα χωράφια του όλα άφρακτα ήταν, για να είναι δυνατό σ’ όποιον ήθελε να απολαμβάνει τις οπώρες τους. 4. Λοιπόν μια κι ως προς αυτή τη χορηγία υπολειπόταν ο Περικλής εξαιτίας της περιουσίας του, αφού τον συμβούλεψε ο Δαμωνίδης από το Οίο²⁶ [(ο οποίος ήταν φανερό πως των πιο πολλών ήταν εισηγητής στον Περικλή· γι’ αυτό και τον οστράκισαν ύστερα), επειδή στα δικά του ήταν κατώτερος] να δίνει στους Πολλούς τα δικά τους²⁷, κατασκεύασε μισθοφορά στους Δικαστές· και από αυτά αιτιώνται κάποιοι ότι χειρότερα έγιναν τα πράγματα, γιατί κληρώνονταν επιμελώς πάντα περισσότερο οι τυχόντες²⁸ παρά οι χρηστοί άνθρωποι. 5. Και μετά από αυτά άρχισε και το να δεκάζουν, αφού πρώτος το κατέδειξε ο Άνυτος²⁹ μετά τη στην Πύλο στρατηγία του. Γιατί, ενώ κρινόταν από μερικούς για την απώλεια της Πύλου, δέκασε το Δικαστήριο και απέφυγε την καταδίκη.

28. Ενόσω λοιπόν ο Περικλής βέβαια πρωτοστατούσε στο Δήμο, καλύτερα ήταν τα πολιτικά, όταν όμως τελεύτησε ο Περικλής, πολύ χειρότερα. Γιατί για πρώτη φορά τότε έλαβε ο Δήμος ηγέτη που δεν ευδοκιμούσε ανάμεσα στους χρηστούς πολίτες· όμως στα πρότερα χρόνια πάντα διατελούσαν στην ηγεσία του Δήμου οι χρηστοί πολίτες. 2. Γιατί από την αρχή βέβαια και πρώτος πρωτοστάτης του Δήμου έγινε ο Σόλωνας, δεύτερος όμως ο Πεισίστρατος, από τους Ευγενείς και Γνώριμους· αλλ’ όταν καταλύθηκε η τυραννία, ο Κλεισθένης, που ήταν από το γένος των Αλκμεωνιδών, και σ’ αυτόν βέβαια δεν ήταν κανένας αντίπαλος, μόλις εκπέσανε οι οπαδοί του Ισαγόρα. Και μετά από αυτά του Δήμου βέβαια πρωτοστατούσε ο Ξάνθιππος³⁰, ενώ των Γνωρίμων³¹ ο Μιλτιάδης, έπειτα ο Θεμιστοκλής και ο Αριστείδης· και μετά από αυτούς ο Εφιάλτης βέβαια του Δήμου, ενώ ο Κίμωνας του Μιλτιάδη των Ευπόρων· έπειτα ο Περικλής βέβαια του Δήμου, ενώ ο Θουκυδίδης³² των άλλων, όντας συγγενής του Κίμωνα. 3. Κι όταν τελεύτησε ο Περικλής, των Επιφανών πρωτοστατούσε ο Νικίας, αυτός που τελεύτησε στη Σικελία, ενώ του Δήμου ο Κλέωνας του Κλεαίνετου, που είναι φανερό πως διέφθειρε το Δήμο πάρα πολύ με τα παρορμητικά του, και πρώτος πάνω στο βήμα κραύγασε και λοιδόρησε και περιζωσμένος³³ δημηγόρησε, ενώ οι άλλοι μιλούσαν με κοσμιότητα. Έπειτα, μετά από αυτούς, των άλλων αρχηγός ήταν ο Θηραμένης του Άγνωνα, ενώ του Δήμου, ο Κλεοφώντας ο λυροποιός, που και τη διωβελία³⁴ προσπόρισε πρώτος· και κάποιο χρόνο την έδινε και μετά από αυτά την κατέλυσε ο Καλλικράτης ο Παιανιέας με το ναυποσχεθεί πρώτος ότι θα επιπροσθέσει στους δύο κι άλλο οβολό. Γι’ αυτούς λοιπόν και τους δύο βέβαια θάνατο καταγνωμάτευσαν ύστερα· γιατί συνηθίζει το Πλήθος κι αν εξαπατηθεί, ύστερα να μισεί εκείνους που οδήγησαν τους ίδιους να κάνουν κάτι από αυτά που δεν είναι καλά. 4. Και από τον Κλεοφώντα πια διαδέχονταν συνεχώς στην ηγεσία του Δήμου όσοι πάρα πολύ ήθελαν να φαίνονται θαρραλέοι και να χαρίζονται στους Πολλούς, στα παρόντα αποβλέποντας. 5. Και είναι φανερό πως έχουν υπάρξει πάρα πολύ καλοί ανάμεσα σ’ εκείνους που στην Αθήνα πολιτεύτηκαν, μετά τους αρχαίους, ο Νικίας, ο Θουκυδίδης και ο Θηραμένης. Και για το Νικία βέβαια και το Θουκυδίδη όλοι σχεδόν ομολογούν πως είχαν σταθεί όχι μόνο καλοί και αγαθοί άνδρες αλλά και φιλοπολίτες³⁵, γιατί στην πόλη όλη πατρικά είχαν φερθεί· για το Θηραμένη όμως, επειδή συνέβηκε κατ’ αυτόν να είναι ταραχώδη τα πολιτικά, αμφισβήτηση της κρίσης υπάρχει. Φαίνεται καλό λοιπόν σ’ εκείνους που δεν αποφαίνονται σαν πάρεργο πως δεν κατέλυε όλα τα πολιτεύματα (όπως τον διαβάλλουν) αλλά πως όλα τα προήγε, ενόσω καθόλου δεν παρανομούσαν· επειδή, πίστευαν, μπορούσε να πολιτεύεται σύμφωνα με όλα, πράγμα ακριβώς που είναι του καλού πολίτη έργο, όταν όμως τα πολιτεύματα παρανομούσαν δεν τους το συγχωρούσε, αλλά προκαλούσε την απέχθειά τους.

29. Ενόσω λοιπόν ισόρροπα βέβαια τα πράγματα ήταν κατά τον πόλεμο, διαφύλαγαν τη Δημοκρατία. Όταν όμως, μετά τη συμφορά που έγινε στη Σικελία, ισχυρότερα τα πράγματα των Λακεδαιμονίων έγιναν για τη συμμαχία τους με το βασιλιά¹, αναγκάσθηκαν να μετακινήσουν τη Δημοκρατία και να εγκαταστήσουν το πολίτευμα των Τετρακοσίων². Και έβγαλε τον πριν το ψήφισμα βέβαια, λόγο ο Μηλόβιος, όμως τη γνωμάτευση την έγραψε ο Πυθόδωρος ο Αναφλύστιος³ και μάλιστα πείσθηκαν τελείως οι Πολλοί, επειδή νόμιζαν ότι ο βασιλιάς μάλλον μαζί τους θα συμπολεμήσει, εάν κάνουν το πολίτευμα για λίγους. 2. Και το ψήφισμα του Πυθόδωρου ήταν τέτοιο ακριβώς: «Ο Δήμος να εκλέξει μαζί με τους δέκα⁴ πρόβουλους που προϋπάρχουν άλλους είκοσι, από αυτούς που πάνω από σαράντα χρόνων⁵ έχουν γίνει, οι οποίοι, αφού ορκιστούν βέβαια να γράψουν μαζί όσα νομίζουν ότι είναι πολύ καλά για την πόλη, θα τα γράψουν μαζί για τη σωτηρία της· να είναι όμως δυνατό και σ’ όποιον από τους άλλους θέλει να γράφει, για να επιλέγουν από όλα γενικά το άριστο.» 3. Και ο Κλειτοφώντας⁶ ως προς τα άλλα βέβαια μίλησε, όπως ο Πυθόδωρος, έγραψε όμως «να προσαναζητήσουν οι εκλεγμένοι και τους πάτριους νόμους, που έθεσε ο Κλεισθένης, όταν εγκαθιστούσε τη Δημοκρατία, για να ακούσουν και τούτους και να βουλευθούν το άριστο», γιατί, έλεγε, δεν ήταν δημοκρατικό το πολίτευμα του Κλεισθένη αλλά παραπλήσιο με του Σόλωνα. 4. Και οι εκλεγμένοι πρώτα βέβαια έγραψαν ότι ανάγκη είναι οι Πρυτάνεις όλα γενικά όσα λέγονταν για τη σωτηρία να τα βάλουν σε επιψήφιση, έπειτα τις γραφές των παρανόμων⁷, τις εισαγγελίες⁸ και τις προσκλήσεις⁹ τις αναίρεσαν, για να συμβουλεύουν όποιοι θέλουν από τους Αθηναίους για τα προκείμενα· και εάν κάποιος για χάρη τούτων ή προτείνει πρόστιμο ή κάνει πρόσκληση εναντίον κάποιου ή τον εισάγει στο δικαστήριο, να του γίνεται ένδειξη¹⁰ και απαγωγή¹¹ προς τους Στρατηγούς και οι Στρατηγοί να τον παραδώσουν στους Έντεκα με θάνατο να τον τιμωρήσουν. 5. Και μετά από αυτά το πολίτευμα το συνέταξαν με τον ακόλουθο τρόπο· «τα χρήματα βέβαια που προσέρχονται να μην είναι δυνατό να τα δαπανήσουν αλλού παρά στον πόλεμο, οι αρχές όμως να άρχουν άμισθες, όλες γενικά, ενόσω υπάρχει ο πόλεμος, εκτός από τους Εννέα Άρχοντες και τουςΠρυτάνεις όποιοι κι αν είναι· και τούτοι να παίρνουν τρεις οβολούς καθένας την ημέρα¹². Τις άλλες όμως πολιτειακές αρμοδιότητες να τις επιτρέψουν όλες στων Αθηναίων τους πιο δυνατούς στα σώματα και στα χρήματα ως προς το να αναλαμβάνουν λειτουργίες¹³ —όχι σε λιγότερο από πέντε χιλιάδες πολίτες¹⁴— ενόσω υπάρχει ο πόλεμος· και να είναι κύριοι τούτοι και συνθήκες να συνάπτουν προς όποιους θέλουν· και να εκλέξουν από κάθε φυλή δέκα άνδρες¹⁵ που έχουν γίνει πάνω από σαράντα¹⁶ χρόνων, οι οποίοι θα κάνουν τον κατάλογο των Πέντε Χιλιάδων, αφού ορκισθούν σε ιερά τέλεια σφάγια¹⁷.»

30. Οι εκλεγμένοι λοιπόν αυτά βέβαια συνέγραψαν. Κι όταν επικυρώθηκαν αυτά, εκλέξανε από ανάμεσά τους οι Πέντε Χιλιάδες τους Εκατό άνδρες που θα αναγράφανε το πολίτευμα. Και οι εκλεγμένοι ανάγραψαν και δημοσίεψαν τα ακόλουθα: 2. «να γίνονται βουλευτές ενιαύσιοι όσοι έχουν γίνει πάνω από τριάντα¹⁸ χρόνων χωρίς μισθοφορά· και από τούτους να είναι οι Στρατηγοί και οι Εννέα Άρχοντες και ο Ιερομνήμονας¹⁹ και οι Ταξίαρχοι και Ίππαρχοι και Φύλαρχοι²⁰ και Φρούραρχοι στα φρούρια και Ταμίες των ιερών χρημάτων για τη Θεά²¹ και για τους άλλους θεούς δέκα, και Ελληνοταμίες είκοσι, που θα διαχειρίζονται και όλα γενικά τα άλλα όσια χρήματα, και ιεροποιοί και επιμελητές των τελετών δέκα από κάθε μία από τις δύο ομάδες τελετοφροντιστών· και να εκλέγουν όλοι αυτοί ανάμεσα σε προκριμένους, προκρίνοντας ανάμεσα σ’ εκείνους που είναι κάθε φορά Βουλευτές τους περισσότερους· όμως οι άλλες Αρχές όλες γενικά να είναι κληρωτές²² και όχι από τη Βουλή· και οι Ελληνοταμίες, όποιοι διαχειρίζονται τα χρήματα, να μην είναι συμ-Βουλευτές²³. 3. Και να κάνουν τέσσερις Βουλές από την ηλικία την ειπωμένη για το λοιπό χρόνο, και από αυτές να συνεδριάζει το μέρος που έλαχε· και να διανείμουν τους άλλους πολίτες στην κάθε κληρωσιά· και οι Εκατό άνδρες να διανείμουν τους εαυτούς τους και τους άλλους σε τέσσερα μέρη όσο το δυνατό πιο ίσα και να τα κληρώσουν και να είναι Βουλευτές για μια χρονιά²⁴. 4. Και να βουλεύονται, όπως τους φαίνεται ότι θα είναι καλύτερο για τα χρήματα, για να είναι σώα και σ’ ό,τι χρειάζεται να καταναλώνονται, και για τα άλλα, όσο μπορούν καλύτερα· κι αν θέλουν να βουλευθούν με περισσότερους να επιπροσκαλεί κάθε Βουλευτής όποιον επιπροσκαλεσμένο θέλει από την ίδια ηλικία. Και τις συνεδρίες της Βουλής να τις κάνουν κατά πενθήμερο, εάν δε χρειάζονται περισσότερες. 5. Και να κληρώνουν τη Βουλή οι Εννέα Άρχοντες και τις χειροτονίες²⁵ να τις κρίνουν πέντε που έλαχαν από τη Βουλή και από ανάμεσά τους να κληρώνεται ένας κάθε μέρα που θα θέτει τα ζητήματα για επιψήφιση. Και να κληρώνουν οι πέντε που έλαχαν εκείνους που θέλουν να προσέλθουν μπροστά στη Βουλή, πρώτο για ιερά ζητήματα, δεύτερο για κήρυκες, τρίτο για πρεσβείες, τέταρτο για τα άλλα²⁶· τα ζητήματα όμως του πολέμου, όταν χρειάζεται, ακληρωτί αφού τα προσαγάγουν οι Στρατηγοί, να τα πραγματεύονται. 6. Και όποιος από τους Βουλευτές δεν πηγαίνει στο βουλευτήριο την ώρα την προειπωμένη να οφείλει μια δραχμή για κάθε μέρα, εάν, μολονότι δεν πετυχαίνει άφεση, απουσιάζει από τη Βουλή²⁷.»

31. Για το μελλοντικό λοιπόν χρόνο, αυτό βέβαια το πολίτευμα έγραψαν και ανάρτησαν, για τον παρόντα όμως καιρό το ακόλουθο: «να είναι Βουλευτές Τετρακόσιοι κατά τα πάτρια, σαράντα από κάθε φυλή, ανάμεσα σε προκριμένους, όποιους εκλέξουν οι Φυλέτες²⁸, που να έχουν γίνει πάνω από τριάντα χρόνων²⁹. Και τούτοι και τις Αρχές να εγκαταστήσουν και για τον όρκο, όποιον πρέπει να ορκισθούν, να γράψουν και για τους νόμους και τις αποδόσεις ευθυνών και τα άλλα να πράττουν, όπως νομίζουν ότι συμφέρει. 2. Και τους νόμους, όποιοι τεθούν για τα πολιτικά, να τους χρησιμοποιούν και να μην επιτρέπεται να τους μετακινούν ούτε άλλους να θέσουν. Και των Στρατηγών για το τώρα η εκλογή ανάμεσα σ’ όλους γενικά να γίνεται τους Πέντε Χιλιάδες· και η Βουλή, όταν εγκατασταθεί, αφού κάνει εξέταση ανάμεσα στους οπλίτες, να εκλέξει Δέκα άνδρες³⁰ και Γραμματέα γι’ αυτούς, και οι εκλεγμένοι να άρχουν τη χρονιά που θα εισέλθει αυτεξούσιοι, κι αν κάτι χρειάζονται να βουλεύονται μαζί με τη Βουλή. 3. Και να εκλέξουν και Ίππαρχο ένα και Φύλαρχους δέκα· και του λοιπού την εκλογή αυτών να την κάνει η Βουλή κατά τα γραμμένα. Και από τις άλλες Αρχές, εκτός από τη Βουλή και τους Στρατηγούς, να μην επιτρέπεται μήτε σε τούτους ίδιους, μήτε σε κανέναν άλλο περισσότερο από μια φορά να άρξει την ίδια Αρχή³¹. Και για τον άλλο χρόνο, για να διανεμηθούν οι Τετρακόσιοι στις τέσσερις κληρωσιές, όταν στους πολίτες του άστεως γίνεται μαζί με τους άλλους³² να βουλεύονται, να τους διανείμουν οι Εκατό άνδρες.»

32. Οι Εκατό λοιπόν οι εκλεγμένοι από τους Πέντε Χιλιάδες ανέγραψαν βέβαια αυτό το πολίτευμα. Κι όταν επικυρωθήκανε αυτά από το Πλήθος, αφού τα έβαλε σε επιψήφιση ο Αριστόμαχος³³, η Βουλή βέβαια της χρονιάς του Καλλία [412/11 π.Χ.], πριν να διαπεραιώσει το βουλευτικό της έργο, καταλύθηκε την τέταρτη μέρα μετά τις δέκα του μήνα Θαργηλιώνα (μέσα Μαΐου 412 π.Χ.), οι Τετρακόσιοι όμως εισέρχονταν την ένατη μέρα³⁴, καθώς έφθινε ο Θαργηλιώνας (αρχή τρίτου δεκαήμερου Μαΐου 412 π.Χ.). Και έπρεπε η Βουλή που είχε λάχει με τα κουκιά να εισέλθει την τέταρτη μέρα μετά τις δέκα του μήνα Σκιροφοριώνα (μέσα Ιουνίου 412 π.Χ.). 2. Η Ολιγαρχία λοιπόν μ’ αυτό βέβαια εγκαταστάθηκε τον τρόπο, τη χρονιά βέβαια που Άρχοντας ήταν ο Καλλίας (412/1 π.Χ.), χρόνια όμως ύστερα από την αποβολή των τυράννων περίπου εκατό· και αίτιοι έγιναν μάλιστα ο Πείσανδρος και ο Αντιφώντας και ο Θηραμένης³⁵ άνδρες, που είχαν γεννηθεί από καλή γενιά και στη σύνεση και στη γνωμάτευση ήταν φανερό πως διέφεραν. 3. Κι όταν έγινε αυτό το πολίτευμα, οι Πέντε Χιλιάδες στα λόγια βέβαια μόνο εκλέχτηκαν, οι Τετρακόσιοι όμως μαζί με τους δέκα τους αυτεξούσιους³⁶ εισήλθαν στο βουλευτήριο και ήρχαν στην πόλη και προς τους Λακεδαιμόνιους, αφού έστειλαν πρέσβεις, κοίταγαν να καταλύσουν τον πόλεμο με τον όρο να κρατήσει η κάθε πλευρά ό,τι τυχαίνει να έχει³⁷. Κι επειδή δεν τους παρείχαν ακρόαση εκείνοι, αν δεν αφήσουν την αρχή της θάλασσας, έτσι αποχώρησαν³⁸.

33. Μήνες λοιπόν περίπου τέσσερις διέμεινε βέβαια το πολίτευμα των Τετρακοσίων και από ανάμεσά τους ήρξε ο Μνησίλοχος ένα δίμηνο, τη χρονιά που ο Θεόπομπος ήταν Άρχοντας [411/10 π.Χ.], ο οποίος ήρξε τους επίλοιπους δέκα μήνες¹. Όταν όμως ηττήθηκαν στη ναυμαχία κοντά στην Ερέτρια κι αφού αποστάτησε όλη η Εύβοια πλην του Ωρεού², επειδή βαριά έφεραν τη συμφορά, πολύ πιο μεγάλη από τις προηγούμενες (γιατί περισσότερο από την Εύβοια παρά από την Αττική τύχαινε να ωφελούνται), κατέλυσαν³ τους Τετρακόσιους και τα πράγματα τα παρέδωκαν στους Πέντε Χιλιάδες, που ήταν από τους οπλίτες, αφού ψήφισαν να μην είναι καμία Αρχή μισθοφόρα. 2. Και αιτιότατοι στάθηκαν της κατάλυσης ο Αριστοκράτης και ο Θηραμένης, μια και δε⁴ συναρέσκονταν σ’ αυτά που γίνονταν από τους Τετρακόσιους· γιατί όλα γενικά τα έπρατταν απατοί τους και δεν ξανάφερναν τίποτε μπροστά στους Πέντε Χιλιάδες. Και είναι φανερό πως καλά πολιτεύθηκαν κατά τούτους τους καιρούς, ενώ και ο πόλεμος ήταν κατάσταση και το πολίτευμα ήταν στους οπλίτες⁵.

34. Από αυτούς λοιπόν αφαίρεσε βέβαια την πολιτεία ο Δήμος γρήγορα [410/9 π.Χ.]⁶∙ τον έκτο όμως χρόνο μετά των Τετρακοσίων την κατάλυση, τη χρονιά που ο Καλλίας από την Αγγελή⁷ ήταν Άρχοντας [406/5 π.Χ.], όταν έγινε στις Αργινούσες η ναυμαχία, πρώτα βέβαια οι Δέκα Στρατηγοί, αν και ήταν νικητές στη ναυμαχία, συνέβηκε να κριθούν με μια χειροτονία όλοι⁸, ενώ άλλοι δε συνναυμάχησαν κι άλλοι με αλλουνού τριήρη σώθηκαν, γιατί ο Δήμος εξαπατήθηκε από εκείνους που τον παρόργισαν. Έπειτα, ενώ ήθελαν οι Λακεδαιμόνιοι από τη Δεκέλεια να απέλθουν και, με τον όρο βέβαια να κρατήσει καθεμιά πλευρά όσα έχει, να κάνουν ειρήνη, μερικοί βέβαια το μελετούσαν, το Πλήθος όμως δεν υπάκουσε, γιατί εξαπατήθηκαν από τον Κλεοφώντα⁹, ο οποίος εμπόδισε να γίνει η ειρήνη με το να έρθει στην Εκκλησσία του Δήμου μεθυσμένος¹⁰ και θώρακα ντυμένος, λέγοντας ότι δε θα το επιτρέψει, αν όλες δεν αφήσουν οι Λακεδαιμόνιοι τις πόλεις. 2. Και επειδή δε χειρίστηκαν καλά τότε τα πράγματα, μετά από όχι πολύ χρόνο αναγνώρισαν το σφάλμα τους¹¹. Γιατί την ύστερη χρονιά, τη χρονιά που ο Αλεξίας ήταν Άρχοντας [405/4 π.Χ], ατύχησαν¹² στη ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς, που εξαιτίας της συνέβηκε κύριος να γίνει της πόλης ο Λύσανδρος και να εγκαταστήσει τους Τριάντα Τύραννους με τέτοιο τρόπο. 3. Αφού τους έγινε ειρήνη, με τον όρο να πολιτευθούν κατά το πάτριο πολίτευμα, οι δημοκρατικοί βέβαια αποπειρώνταν να διασώσουν το Δήμο, από τους Γνώριμους όμως όσοι βέβαια ήταν μέσα στις εταιρείες¹³ και από τους φυγάδες¹⁴ όσοι επανήλθαν μετά την ειρήνη Ολιγαρχία επιθυμούσαν· όσοι όμως δεν είχαν βέβαια σε καμιά εταιρεία συνοργανωθεί και ήταν φανερό πώς με κανένα τρόπο δεν υπολείπονταν σε τίποτα από τους άλλους πολίτες ζητούσαν το πάτριο πολίτευμα· κι ανάμεσά τους βέβαια ήταν και ο Αρχίνος¹⁵ και ο Άνυτος και ο Κλειτοφώντας¹⁶ και ο Φορμίσιος και άλλοι πολλοί, αρχήγευε όμως κυρίως ο Θηραμένης. Όταν όμως προστέθηκε στους ολιγαρχικούς ο Λύσανδρος, κατατρομοκρατήθηκε ο Δήμος και αναγκάστηκε να ψηφίσει με χειροτονία την Ολιγαρχία. Κι έγραψε το ψήφισμα ο Δρακοντίδης ο Αφιδναίος¹⁷.

35. Οι Τριάντα Τύραννοι λοιπόν μ’ αυτό τον τρόπο βέβαια εγκαταστάθηκαν, τη χρονιά που ο Πυθόδωρος ήταν Άρχοντας [404/3 π.Χ.]. Kαι, όταν έγιναν κύριοι της πόλης, τα άλλα βέβαια τα αποφασισμένα για το πολίτευμα τα παράβλεπαν, εγκατέστησαν όμως πεντακόσιους Βουλευτές¹ και τις άλλες Αρχές από προκριμένους ανάμεσα στους Χίλιους² και, αφού εκλέξανε για τους εαυτούς τους επιπρόσθετα Δέκα Άρχοντες του Πειραιά³ και του δεσμωτηρίου Φύλακες Έντεκα και μαστιγοφόρους τριακόσιους υπηρέτες, κατείχαν την πόλη απατοί τους. 2_. Πρώτα λοιπόν μετριοπαθείς βέβαια προς τους πολίτες ήσαν και προσποιούνταν πως επιδίωκαν το πάτριο πολίτευμα, και τους νόμους του Εφιάλτη και του Αρχέστρατου⁴ για τους Αρεοπαγίτες τους αφαίρεσαν από τον Άρειο Πάγο κι από τους θεσμούς του Σόλωνα, όσους είχαν διαμφισβητήσεις, και το κύρος, που υπήρχε για τους Δικαστές, το κατέλυσαν, γιατί τάχατες αυτοί επανόρθωναν και έκαναν αναμφισβήτητο το πολίτευμα· όπως, για παράδειγμα, τα σχετικά με το να δώσει κανείς τα δικά του σ’ όποιον θέλει, αυτό το έκαναν έγκυρο⁵ μια για πάντα και τις δυσκολίες, που προσυπήρχαν: «αν δεν είναι μανιακός ή γέρος με άνοια ή δεν πείσθηκε από γυναίκα», τις αφαίρεσαν, για να μην υπάρχει στους συκοφάντες επέμβαση· και όμοια με αυτό δρούσαν και στα άλλα πράγματα. 3. Στην αρχή λοιπόν έκαναν βέβαια αυτά και τους συκοφάντες κι αυτούς που με το δήμο μιλούσαν, για να του κάνουν χάρες παρά το πιο καλό, και που ήσαν κακοπράγμονες και πονηροί, τους εκτελούσαν· και γι’ αυτά που γίνονταν χαιρόταν η πόλη, νομίζοντας πως για χάρη του πιο καλού τα έκαναν αυτά οι Τριάντα. 4. Όταν όμως κράτησαν την πόλη πιο γερά, δεν έμεναν μακριά από κανένα από τους πολίτες, αλλά σκότωναν και εκείνους που και στις περιουσίες και στο γένος και στην αξία προείχαν, και αφαιρώντας το φόβο τους γι’ αυτούς και θέλοντας τις περιουσίες τους να διαρπάζουν και, μολονότι κύλησε χρόνος βραχύς, όχι λιγότερους είχαν εκτελέσει από χίλιους πεντακόσιους⁶.

36. Και ενώ έτσι η πόλη υποβιβαζόταν, ο Θηραμένης, αγανακτώντας μ’ αυτά που γίνονταν, από τη μια μεριά τους παραινούσε την πολιτική ασέλγεια να την πάψουν και από την άλλη να μεταδώσουν συμμετοχή των πολιτικών πραγμάτων στους πιο καλούς. Κι αυτοί, αν και πρώτα εναντιώθηκαν, όταν διασπάρθηκαν τα λόγια του προς το Πλήθος και με το Θηραμένη είχαν οικειότητα οι Πολλοί⁷, επειδή φοβήθηκαν μη πρωτοστάτης γίνει του Δήμου και καταλύσει τη δυνάστευσή τους, κάνουν κατάλογο από Τρεις Χιλιάδες πολίτες, για να τους μεταδώσουν τάχα συμμετοχή στην πολιτεία. ₂. Ο Θηραμένης όμως πάλι τα επιτιμά κι αυτά πρώτα βέβαια γιατί, ενώ ήθελαν να μεταδώσουν στους πιο καλούς συμμετοχή στο πολίτευμα, σε Τρεις Χιλιάδες μόνο τη μεταδίδουν, λες και σ’ αυτό το πλήθος η αρετή είχε περιορισθεί, κι έπειτα γιατί δύο τα πιο ενάντια κάνουν, αφού την αρχή βίαιη και ολιγαριθμότερη από αυτούς που άρχονται⁸ ανασκευάζουν. Εκείνοι όμως από τη μια μεριά ολιγώρησαν γι’ αυτά κι από την άλλη, τον κατάλογο των Τριών Χιλιάδων τον ανέβαλλαν πολύ χρόνο και φύλαγαν στα σπίτια τους τούς αναγνωρισμένους, και κάθε φορά όμως που τους φαινόταν καλό να τον δημοσιέψουν, άλλους από τους εγγραμμένους τους εξαλείφανε κι άλλους αντί για εκείνους έγραφαν από τους απέξω.

37. Και ενώ ο χειμώνας ήταν πια εδώ⁹, επειδή κατέλαβε ο Θρασύβουλος με τους εξόριστους τη Φυλή¹⁰ και, αφού κατά την αντιστράτευση, που έβγαλαν οι Τριάντα, αποχώρησαν άσχημα, γνωμάτευσαν των άλλων βέβαια τα όπλα να αφαιρέσουν¹¹, το Θηραμένη όμως να τον χαλάσουν με τον ακόλουθο τρόπο. Νόμους εισέφεραν στη Βουλή δύο, διατάζοντας να τους επιψηφίσουν με χειροτονία¹²· από αυτούς ο ένας αυτεξούσιους έκανε τους Τριάντα¹³ από τους πολίτες να σκοτώσουν όσους στον κατάλογο δε μετείχαν των Τριών Χιλιάδων, ενώ ο άλλος εμπόδιζε να είναι κοινωνοί του παρόντος πολιτεύματος όσοι τυχαίνει το τείχος στην Ηετιωνεία να κατέσκαψαν¹⁴ ή στους Τετρακόσιους, που κατασκεύασαν την πρότερη Ολιγαρχία, κάτι ενάντιο να έπραξαν· όμως σ’ αυτά τύχαινε και στα δύο να είχε σταθεί κοινωνός ο Θηραμένης, ώστε συνέβαινε, με το που επικυρώθηκαν οι νόμοι, έξω να γίνεται από το πολίτευμα αυτός και οι Τριάντα κύριοι να είναι να τον θανατώσουν. 2. Και όταν εκτελέστηκε ο Θηραμένης, τα όπλα αφαίρεσαν από όλους, εκτός από τους Τρεις Χιλιάδες, και στα άλλα ζητήματα πολλή, σε ωμότητα και φαυλότητα, «επίδοση» έδειξαν. Και πρέσβεις έπεμψαν στη Λακεδαίμονα και το Θηραμένη κατηγορούσαν και να βοηθούν τους ίδιους αξίωναν· και όταν τα άκουσαν αυτά οι Λακεδαιμόνιοι τον Καλλίβιο απέστειλαν σαν Αρμοστή¹⁵ και στρατιώτες μέχρι εφτακόσιους, που την Ακρόπολη ήρθαν και φρουρούσαν.

38. Και μετά από αυτά, όταν κατέλαβαν οι από τη Φυλή τη Μουνιχία και νίκησαν σε μάχη¹⁶ αυτούς που τάχτηκαν με τους Τριάντα σε βοήθεια τους, αφού επαναχώρησαν μετά τη διακινδύνευση οι από το Άστυ κι αφού συναθροίστηκαν στην αγορά την ύστερη μέρα, τους Τριάντα βέβαια τους κατέλυσαν, εκλέγουν όμως δέκα¹⁷ από τους πολίτες, αυτεξούσιους για την κατάλυση του πολέμου. Αυτοί όμως, αφού παρέλαβαν την Αρχή, αυτά για τα οποία εκλέχτηκαν¹⁸ δεν τα έπρατταν, έπεμπαν όμως πρέσβεις στη Λακεδαίμονα και βοήθεια προσκαλούσαν και χρήματα δανείζονταν¹⁹. 2. Και καθώς δυσανασχετούσαν γι’ αυτά εκείνοι που μετείχαν στο πολίτευμα, οι Δέκα, επειδή φοβήθηκαν μήπως καταλυθούν από την Αρχή, και θέλοντας να καταπλήξουν από φόβο τούς άλλους, πράγμα που έγινε, αφού συνέλαβαν το Δημάρετο, που δεν ήταν δεύτερος από κανένα από τους πολίτες, τον σκότωσαν· και κατείχαν με βεβαιότητα τα πράγματα, αφού αγωνιζόταν μαζί τους ο Καλλίβιος και οι παρόντες από τους Πελοποννήσιους και επιπρόσθετα μερικοί από τους Ιππείς²⁰. Γιατί κάποιοι από τούτους τους πολίτες φρόντιζαν πάρα πολύ να μην επανέλθουν οι από τη Φυλή. 3. Και καθώς αυτοί που τον Πειραιά και τη Μουνιχία κατείχαν, όταν αποστάτησε προς αυτούς όλος γενικά ο Δήμος, επικρατούσαν στον πόλεμο, τότε, αφού κατέλυσαν τους Δέκα, τους πρώτους εκλεγμένους, άλλους εκλέξανε Δέκα, που οι πιο καλοί πως είναι ήταν φανερό, στων οποίων τη θητεία συνέβηκε και οι διαλύσεις να γίνουν της έχθρητας και να επανέλθει ο Δήμος, ενώ ετούτοι αγωνίζονταν μαζί του και προθυμοποιούνταν. Και πρωτοστατούσαν σ’ αυτούς κυρίως ο Ρίνωνας ο Παιανιέας και ο Φάυλλος ο Αχερδούσιος²¹· γιατί αυτοί, πριν ο Παυσανίας αφιχθεί, έπεμπαν πρέσβεις προς τους συναθροισμένους στον Πειραιά κι όταν εκείνος αφίχθηκε, φρόντισαν μαζί του για την επάνοδο. 4. Γιατί σε πέρας την ειρήνη και τις διαλύσεις της έχθρητας ήγαγε ο Παυσανίας ο βασιλιάς των Λακεδαιμόνιων μαζί με τους δέκα²² Διαλλακτές που ύστερα αφίχθηκαν από τη Λακεδαίμονα και που ο ίδιος φρόντισε να έρθουν. Και οι γύρω από το Ρίνωνα για την εύνοιά τους προς το Δήμο παινέθηκαν κι ενώ έλαβαν την επιμέλεια των πραγμάτων σε Ολιγαρχία, τις ευθύνες²³ τις έδωσαν σε Δημοκρατία και κανείς δεν τους εγκάλεσε για τίποτα ούτε από εκείνους που έμειναν στο Άστυ ούτε από κείνους που επανήλθαν από τον Πειραιά, αλλά γι’ αυτά και Στρατηγός ευθύς εκλέχθηκε ο Ρίνωνας.

39. Και έγιναν οι διαλύσεις των έχθρητων τη χρονιά που ο Ευκλείδης ήταν Άρχοντας [403/2 π.Χ.] κατά τις ακόλουθες συνθήκες: «Όσοι βούλονται, από τους Αθηναίους που έμειναν στο Άστυ, να μετοικήσουν, να έχουν την Ελευσίνα, έχοντας συμμετοχή στο πολίτευμα και, όντας κύριοι και αυτεξούσιοι στους εαυτούς τους και καρπώνοντας τα δικά τους. 2. Το ιερό όμως να είναι κοινό και των δύο¹ αλλά να το επιμελούνται οι Κήρυκες και οι Ευμολπίδες² κατά τα πάτρια. Και να μην επιτρέπεται μήτε στους από την Ελευσίνα να πηγαίνουν στο Άστυ μήτε στους από το Άστυ να πηγαίνουν στην Ελευσίνα, παρά μόνο στα μυστήρια καθένας από τις δύο πλευρές. Και να συντελούν από τις προσόδους τους στο συμμαχικό ταμείο³, όπως ακριβώς οι άλλοι Αθηναίοι. 3. Και εάν κάποιοι από αυτούς που απέρχονται οικία λαβαίνουν στην Ελευσίνα, να καλοπείθουν αυτόν που το έχει· εάν όμως δε συμβιβάζονται μεταξύ τους, εκτιμητές να εκλέξει τρεις καθένας από τους δύο τους και όποια αυτοί τάξουν τιμή, να τη λαβαίνει ο ιδιοκτήτης. Και από τους Ελευσίνιους να συνοικούν τούτοι με όποιους θέλουν. 4. Και να είναι η απογραφή σ’ όσους θέλουν να μετοικήσουν, σε κείνους βέβαια που ενδημούν, αφόταν ορκισθούν τους όρκους, μέσα σε δέκα μέρες, και η μετοίκηση να γίνει μέσα σε είκοσι· σε κείνους όμως που είναι σε αποδημία, όταν ενδημήσουν, να γίνουν κατά τα ίδια. 5. Και να μην επιτρέπεται να άρχει καμιά αρχή από όσες είναι στο Άστυ όποιος κατοικεί στην Ελευσίνα, πριν να απογραφεί πως πάλι στο Άστυ κατοικεί. Και οι δίκες του φόνου να είναι κατά τα πάτρια, αν κάποιος κάποιον με αυτοχειρία σκότωσε ή τραυμάτισε. 6. Και για τα περασμένα σε κανένα εναντίον κανενός να μην επιτρέπεται να μνησικακεί, παρά μόνο εναντίον των Τριάντα και των Δέκα και των Έντεκα και αυτών που ήρξαν στον Πειραιά, μηδέ εναντίον τους, εάν δώσουν ευθύνες. Και ευθύνες να δώσουν, όσοι βέβαια ήρξαν στον Πειραιά, μπροστά στους Πειραιώτες, όσοι όμως ήρξαν στο Άστυ, μπροστά σ’ αυτούς που παρέχουν φορολογήσιμες περιουσίες⁴. Από τώρα κι έπειτα έτσι να μετοι- κούν όσοι το θέλουν. Και τα χρήματα που δανείστηκαν για τον πόλεμο να τα αποδώσει καθεμιά⁵ από τις δύο πλευρές χωριστά.»

40. Όταν όμως έγιναν τέτοιες οι διαλύσεις των έχθρητων και καθώς φοβόντουσαν όσοι μαζί με τους Τριάντα συμπολέμησαν, και πολλοί βέβαια διανοούνταν να μετοικήσουν, αλλά ανέβαλλαν την απογραφή τους στις τελευταίες μέρες —πράγμα ακριβώς που συνηθίζουν να το κάνουν όλοι γενικά⁶— ο Αρχίνος, όταν είδε καλά το πλήθος τους και θέλοντας να τους συγκρατήσει, αφαίρεσε τις υπόλοιπες μέρες της απογραφής, ώστε να συναναγκασθούν να μείνουν πολλοί άκοντες, ώσπου αναθάρρησαν. 2. Και είναι φανερό πως και σ’ αυτό πολιτεύθηκε καλά ο Αρχίνος και μετά από αυτά, όταν μήνυσε το ψήφισμα του Θρασύβουλου⁷ σαν παράνομο, στο οποίο μετέδιδε το πολίτευμα σ’ όλους εκείνους που μαζί του από τον Πειραιά συγκατήλθαν, από τους οποίους μερικοί φανερά ήσαν δούλοι, και τρίτο, όταν κάποιος άρχισε από εκείνους που κατήλθαν να μνησικακεί, με το να προσαγάγει τούτον⁸ στη Βουλή⁹ και με το να την πείσει να τον σκοτώσουν άκριτο, λέγοντας ότι τώρα θα δείξουν αν βούλονται τη Δημοκρατία να τη σώζουν και στους όρκους να εμμένουν· γιατί, αν βέβαια τον αφήσουν τούτον, θα προτρέψουν και τους άλλους να μνησικακούν, εάν όμως τον θανατώσουν, παράδειγμα θα τον κάνουν σ’ όλους γενικά. Πράγμα ακριβώς το οποίο και συνέβηκε· γιατί, όταν πέθανε εκείνος, κανείς ποτέ μέχρι τώρα¹⁰ ύστερα δε μνησικάκησε. 3. Αλλά είναι φανερό ότι οι Αθηναίοι κάλλιστα βέβαια και πολιτικότατα ανάμεσα σ’ όλους γενικά και στα ιδιαίτερά τους και στα κοινά χρησιμοποίησαν τις προγενέστερες συμφορές· γιατί όχι μόνο τις για τα πρότερα αιτιάσεις τους εξάλειψαν, αλλά και τα χρήματα που οι Τριάντα¹¹ για τον πόλεμο έλαβαν, στους Λακεδαιμόνιους τα απέδωσαν μαζί, αν και κελεύανε οι συνθήκες καθεμιά από τις δύο παρατάξεις, να τα αποδίδουν χωριστά, οι από το Άστυ και οι από τον Πειραιά, επειδή νόμιζαν πως τούτο πρώτο να κάνει την αρχή έπρεπε της ομόνοιας· στις άλλες πόλεις όμως όχι μόνο πια δε βάζουν επιπρόσθετα τίποτε από τα δικά τους οι Δήμοι, όταν επικρατήσουν, αλλά και της χώρας αναδασμό κάνουν. 4. Και διέλυσαν τις έχθρητές τους και μ’ εκείνους που κατοίκησαν στην Ελευσίνα, το τρίτο έτος μετά τη μετοίκηση, τη χρονιά που ο Ξεναίνετος ήταν Άρχοντας [401/400 π.Χ.].

41. Αυτά λοιπόν στους υστερινούς καιρούς βέβαια συνέβηκε να γίνουν, τότε όμως, κύριος μόλις ο Δήμος έγινε των πραγμάτων, εγκατέστησε το πολίτευμα που είναι τώρα, όταν βέβαια ο Πυθόδωρος ήταν Άρχοντας [404/3 π.Χ.]¹ αλλά κι επειδή ήταν φανερό πως δίκαια ο Δήμος κατέλαβε το πολίτευμα, αφού πραγματοποίησε την επάνοδό του απατός του ο Δήμος. 2. Και ήταν αυτή από τις Μεταβολές ενδέκατη στον αριθμό. Γιατί πρώτη βέβαια, από όσες έγιναν από την αρχή, έγινε η Μεταβολή του Ίωνα [1350 π.Χ. περίπου], και εκείνων που έκαναν συνδιοίκηση μαζί του· γιατί τότε για πρώτη φορά σε τέσσερις συγκατανεμήθηκαν φυλές και τους Φυλοβασιλιάδες εγκατέστησαν. Δεύτερη όμως και, μετά από αυτή, πρώτη που είχε Πολιτείας σύνταξη², εκείνη που έγινε τον καιρό του Θησέα [1229/8 - 1200/1199 π.Χ.] και λίγο παρέκκλινε από τη βασιλεία³. Και μετά από αυτή, του Δράκοντα [624/3 π.Χ.], κατά την οποία και νόμους ανέγραψαν για πρώτη φορά. Και τρίτη, μετά την εμφύλια διχοστασία, του Σόλωνα [594/3 π.Χ.] από την οποία αρχή της δημοκρατίας⁴ έγινε. Και τέταρτη του Πεισίστρατου [και των γιων του 561/60-511/10 π.Χ.] η τυραννία. Και πέμπτη του Κλεισθένη [508/7 π.Χ.], μετά την κατάλυση των τυράννων, πιο δημοκρατική από του Σόλωνα. Και έκτη, μετά τα Μηδικά, όταν επιστατούσε η Βουλή του Άρειου Πάγου [478/7 π.Χ.]. Και έβδομη και μετά από αυτή, εκείνη που υπέδειξε βέβαια ο Αριστείδης⁵αλλά την επιτέλεσε ο Εφιάλτης [462/1 π.Χ.], αφού κατέλυσε την Αρεοπαγιτική Βουλή· και σ’ αυτή σε πάρα πολλά συνέβηκε η πόλη εξαιτίας⁶ των δημαγωγών⁷να σφάλλει εξαιτίας της ηγεμονίας στη θάλασσα. Και όγδοη, των Τετρακοσίων η εγκατάσταση [412/11 π.Χ.] και μετά από αυτή, ένατη, Δημοκρατία πάλι [411/10 π.Χ.]. Και δέκατη, η των Τριάντα και η των Δέκα τυραννία [404/3 π.Χ.]. Και ενδέκατη, η μετά την επάνοδο από τη Φυλή και τον Πειραιά [403/2 π.Χ.]⁸, από την οποία έχει διαρκέσει το πολίτευμα μέχρι το τωρινό, που συνεχώς προσεπιδίδει στο Πλήθος την εξουσία. Γιατί όλων γενικά ο ίδιος τον εαυτό του έχει κάνει ο Δήμος κύριο και όλα τα διοικεί με ψηφίσματα και Δικαστήρια, στα οποία είναι ο Δήμος που επικρατεί. Και πραγματικά της Βουλής (των Πεντακοσίων) οι κρίσεις στο Δήμο έχουν περιέλθει. Και τούτο είναι φανερό πως ορθά το κάνουν· γιατί είναι ευδιαφθορότεροι οι λίγοι από τους πολλούς και στο κέρδος και στα χατίρια⁹. 3. Και πρώτα βέβαια μισθοφόρα Εκκλησία του Δήμου γνωμάτευσαν να μην κάνουν· επειδή όμως δε συλλέγονταν στην Εκκλησία, αλλά πολλά σοφίζονταν οι Πρυτάνεις, για να παρίσταται το Πλήθος για την επικύρωση της χειροτονίας, πρώτα βέβαια ο Αγύρριος προσπόρισε έναν οβολό, όμως μετά από τούτον ο Ηρακλείδης ο Κλαζομένιος¹⁰, που επικαλούνταν βασιλιάς, διώβολο και πάλι ο Αγύρριος τριώβολο¹¹.

42. Και είναι η τωρινή κατάσταση του πολιτεύματος με τον ακόλουθο τρόπο. Μετέχουν βέβαια στο πολίτευμα οι γεννημένοι από γονείς και τους δύο Αθηναίους¹, εγγράφονται όμως στους δημότες, δέκα οχτώ χρόνων όταν έχουν γίνει. Κι όταν εγγράφονται, ψηφίζουν γι’ αυτούς, αφού ορκισθούν, οι δημότες: πρώτα βέβαια αν είναι φανερό πως έχουν γίνει στην ηλικία του νόμου —κι αν δε σταθεί αυτό φανερό, απέρχονται πάλι στα παιδιά— και δεύτερο αν είναι ελεύθερος και έχει γίνει κατά τους νόμους. Έπειτα, αν βέβαια ψηφίσουν πως δεν είναι ελεύθερος, αυτός βέβαια κάνει έφεση στο Δικαστήριο και οι δημότες κατήγορους εκλέγουν πέντε άντρες από ανάμεσά τους, κι αν δε σταθεί φανερό πως δίκαια εγγράφεται, πουλάει² τούτον η πόλη, αν όμως νικήσει, στους δημότες είναι ανάγκη να τον εγγράψουν. 2. Και μετά από αυτά δοκιμάζει τους εγγραμμένους η Βουλή. Κι αν κάποιος φανεί πως νεότερος από δεκαοχτώ ετών είναι, ζημιώνει με πρόστιμο τους δημότες που τον εγγράψανε. Όταν όμως δοκιμασθούν οι Έφηβοι, αφού συλλεγούν οι πατέρες τους κατά φυλές, αφού ορκισθούν, εκλέγουν τρεις ανάμεσα στους Φυλέτες³ που έχουν γίνει πάνω από σαράντα⁴, όποιους νομίζουν βέλτιστοι πως είναι και επιτηδειότατοι να επιμελούνται τους Έφηβους. Και από τούτους ο Δήμος ένα για κάθε φυλή χειροτονεί⁵ Σωφρονιστή⁶ και Κοσμητή από τους άλλους Αθηναίους για όλους τους Έφηβους⁷. 3. Κι αφού αναλάβουν τούτοι τους Έφηβους, πρώτα βέβαια τα ιερά περιέρχονται, έπειτα στον Πειραιά πορεύονται και φρουρούν άλλοι τη Μουνιχία⁸ κι άλλοι την Ακτή⁹. Και χειροτονεί ο Δήμος και Παιδοτρίβες γι’ αυτούς δύο και δάσκαλους που να μάχονται σαν οπλίτες και να τοξεύουν και να ακοντίζουν και να ρίχνουν με τον καταπέλτη¹⁰ τούς διδάσκουν. Και δίνει και για τροφή στους Σωφρονιστές βέβαια δραχμή μία στον καθένα, στους Έφηβους όμως τέσσερις οβολούς στον καθένα· και τα χρήματα των δικών του φυλετών αφού λαβαίνει ο Σωφρονιστής, καθένας αγοράζει τα τρόφιμα για όλους κοινά —γιατί συσσιτούν κατά φυλές¹¹— και τα άλλα τα επιμελείται όλα. ₄. Και τον πρώτο βέβαια χρόνο έτσι τον περνάνε· τον ύστερο¹² όμως χρόνο, αφού Εκκλησία του Δήμου στο θέατρο¹³ γίνει κι αφού αποδείξουν στο Δήμο τις γνώσεις τους για τις παρατάξεις κι αφού λάβουν ασπίδα και δόρυ από την πόλη, περιπολούν στη χώρα και διαμένουν στα φυλακτήρια¹⁴. 5. Και φρουρούν τα δύο χρόνια, χλαμύδα έχοντας, και ατέλεια έχουν για όλα· και σε δίκη ούτε εισάγονται ούτε εισάγουν, για να μην είναι πρόφαση να φεύγουν, εκτός αν είναι για κληρονομιά και κοπέλα επίκληρη κι αν σε κάποιον κατά το γένος ιεροσύνη γίνει. Κι όταν διέλθουν τα δύο χρόνια πια, μαζί με τους άλλους είναι¹⁹.

43. Τα σχετικά λοιπόν με των πολιτών την εγγραφή και τους Έφηβους μ’ αυτό είναι βέβαια τον τρόπο. Τις Αρχές όμως για τη με ενιαύσιο κύκλο¹⁶ διοίκηση, όλες γενικά, τις κάνουν κληρωτές εκτός από τον Ταμία¹⁷ των στρατιωτικών, τους Ταμίες για το θεωρικό¹⁸ και τον Επιμελητή των κρηνών¹⁹. Τούτες όμως τις εκλέγουν με χειροτονία, και οι χειροτονημένοι άρχουν από Παναθήναια σε Παναθήναια²⁰. Και χειροτονoύν και τις αρχές για τον πόλεμο, όλες γενικά. 2. Και Βουλή κληρώνεται²¹ 500, 50 από κάθε φυλή. Και πρυτανεύει με τη σειρά της καθεμιά από τις φυλές, όπως λάχουν, οι πρώτες τέσσερες βέβαια 36 μέρες καθεμιά, οι άλλες όμως οι ύστερες έξι 35 μέρες καθεμιά· γιατί με τη σελήνη²² πηγαίνουν το έτος 3. Και όσοι από αυτούς πρυτανεύουν πρώτα βέβαια συσσιτούν στη Θόλο²³, λαβαίνοντας χρήματα²⁴ από την πόλη, έπειτα συνάζουν και τη Βουλή και το Δήμο· τη Βουλή βέβαια όλες τις μέρες λοιπόν, εκτός εάν κάποια εξαιρέσιμη είναι, το Δήμο όμως τέσσερις φορές σε κάθε πρυτανεία. Και όσα πρέπει να συζητάει²⁵ η Βουλή και τί την κάθε μέρα και πού να συνεδριάζουν αυτοί το προγράφουν. 4. Και προαναγράφουν και τις εκκλησίες τούτοι· μία βέβαια κύρια στην οποία πρέπει α) τις αρχές να επιχειροτονούν, αν θεωρούνται πως καλά άρχουν²⁶, β) και για το σιτάρι και για τη διαφύλαξη της χώρας να συζητούν, γ) και τις καταγγελίες αυτή τη μέρα όποιοι θέλουν να κάνουν, δ) και τις απογραφές των περιουσιών που δημεύονται²⁷ να τις αναγνώνουν ε) και τις κληρώσεις²⁸ των κληροδοτημάτων γενικά και εκείνων των επίκληρων κοριτσιών να τις αναγνώνουν, για να μη μείνει τίποτε έρημο, χωρίς να το αντιληφθεί κανείς 5. Και στην έκτη πρυτανεία, επιπρόσθετα προς όσα ειπώθηκαν, και για την οστρακοφορία²⁹ επιχειροτονία δίνουν, αν φαίνεται καλό να την κάνουν ή όχι, και καταγγελίες συκοφαντών με προτάσεις των Αθηναίων και των μετοίκων μέχρι τρεις από κάθε μία από τις δύο μεριές. Και ενάντια όποιου υποσχεθεί κάτι και δεν το κάνει στο Δήμο³⁰. 6. Και τη δεύτερη εκκλησία την κάνουν για τα ικετήρια κλαριά, στην οποία, αφού θέσει, όποιος θέλει, ικετήριο κλαδί για όποια ζητήματα θέλει, και ιδιωτικά και δημόσια³¹, θα διαλεχθεί προς το Δήμο. Και οι άλλες δύο για τα άλλα είναι. Και σ’ αυτές κελεύουν οι νόμοι τρία βέβαια να συζητούν από τα ιερά ζητήματα και τρία για τους κήρυκες³² και τις πρεσβείες και τρία³³ από τα όσια· και συζητούν καμιά φορά και χωρίς προχειροτονία³⁴. Και προσέρχονται και οι κήρυκες και οι πρέσβεις στους Πρυτάνεις πρώτα και όσοι τις επιστολές φέρνουν σε τούτους τις επιδίδουν.

44. Και είναι Επιστάτης³⁵ των Πρυτάνεων ένας, όποιος λάχει³⁶· και αυτός επιστατεί μια νύχτα και μια μέρα και δεν είναι δυνατό περισσότερο χρόνο να μείνει ούτε δυο φορές³⁷ ο ίδιος να γίνει. Και τηρεί τούτος τα πρὸς τὸν πόλεμον ἀρχῶν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, καθ’ ὅ,τι ἂν τῷ δήμῳ δοκῇ. ποιοῦσι δ’ οἱ μετὰ τὴν ς’ πρυτανεύοντες, ἐφ΄ ὧν ἂν εὐσημία γένηται. δεῖ δὲ προβούλευμα γενέσθαι καὶ περὶ τούτων. κλειδιά των ιερών, στα οποία είναι τα χρήματα και τα αρχεία της πόλης, και τη δημόσια σφραγίδα· και να μένει αναγκαίο στη Θόλο τούτος είναι και μία τριττύ των Πρυτάνεων, όποια τούτος ορίζει³⁸. 2. Και όταν συνάξουν οι Πρυτάνεις τη Βουλή ή το Δήμο³⁹, τούτος κληρώνει Προέδρους εννέα, έναν από την κάθε φυλή εκτός από αυτή που πρυτανεύει, και πάλι από αυτούς Επιστάτη έναν και παραδίνει το πρόγραμμα σ’ αυτούς⁴⁰. 3. Και αυτοί, αφού παραλάβουν το πρόγραμμα, την ευκοσμία επιμελούνται και για ποια πρέπει να συζητούν προκαθορίζουν και τις χειροτονίες κρίνουν και όλα τα άλλα τα διοικούν και να αφήσουν την Εκκλησία κύριοι είναι. Και να επιστατήσει βέβαια κανείς δεν είναι δυνατό παρά μία φορά⁴¹ μεσ’ στη χρονιά, να προεδρεύει όμως είναι δυνατό μια φορά στην κάθε πρυτανεία⁴². 4. Και κάνουν και αρχαιρεσίες Στρατηγών και Ιππάρχων και των άλλων των σχετικών με τον πόλεμο Αρχών στην Εκκλησία, με όποιο τρόπο στο Δήμο φαίνεται καλό· το κάνουν όμως αυτό όποιοι μετά την 6^η πρυτανεία πρυτανεύουν, σ’ όποιων την πρυτανεία καλοσημαδιά γίνει. Πρέπει όμως προβούλευμα να γίνει και γι’ αυτά.

45. Και η Βουλή πρότερα ήταν κύρια και με χρήματα να ζημιώσει και να βάζει στο δεσμωτήριο και να εκτελέσει. Και το Λυσίμαχο αυτή οδήγησε στο δήμιο, κι ενώ εκείνος καθόταν ήδη και έμελλε να πεθάνει, ο Ευμηλίδης από την Αλωπεκή τον αφαίρεσε, λέγοντας ότι δεν πρέπει χωρίς Δικαστηρίου γνωμάτευση⁴³ κανένας από τους πολίτες να πεθαίνει· και αφού κρίση σε Δικαστήριο έγινε, ο Λυσίμαχος βέβαια απέφυγε την καταδίκη και την επωνυμία πήρε «ο από το τύμπανο»⁴⁴, ο Δήμος όμως αφαίρεσε από τη Βουλή το να θανατώνει, να βάζει στο δεσμωτήριο και με χρήματα να ζημιώνει, και νόμο έθεσε, αν κάποιον ότι αδικεί η Βουλή τον καταδικάσει ή τον ζημιώσει με χρήματα, τις καταδίκες και τις χρηματικές επιζημιώσεις να τα εισάγουν οι Θεσμοθέτες στο Δικαστήριο και ό,τι ψηφίσουν οι Δικαστές τούτο κύριο να είναι 2. Και κρίνει τις αρχές η Βουλή, τις πιο πολλές και μάλιστα όσες χρήματα διαχειρίζονται· κύρια όμως δεν είναι η κρίση αλλά εφέσιμη στο Δικαστήριο. Και είναι δυνατό και στους ιδιώτες να καταγγέλνουν όποια θέλουν από τις αρχές ότι δε χρησιμοποιεί τους νόμους· έφεση όμως και γι’ αυτούς υπάρχει στο Δικαστήριο, εάν αυτούς η Βουλή τους καταδικάσει. 3. Και δοκιμάζει και τους Βουλευτές που την επόμενη χρονιά θα βουλεύονται, και τους Εννέα Άρχοντες. Και πρότερα βέβαια να τους αποδοκιμάσει ήταν κύρια, τώρα όμως και για τούτους έφεση υπάρχει στο Δικαστήριο. 4. Γι’ αυτά λοιπόν άκυρη βέβαια είναι η Βουλή· όμως τα προβουλεύει για την Εκκλησία του Δήμου και δεν είναι δυνατό στο Δήμο τίποτε απροβούλευτο ούτε ό,τι δεν προγράψουν οι Πρυτάνεις να ψηφίσει· γιατί σ’ αυτά τα ίδια ένοχος είναι όποιος νικήσει με μήνυση παρανομιών⁴⁵.

46. Και φροντίζει και για τις κατασκευασμένες τριήρεις⁴⁶ και για τα σκεύη τους και για τους νεώσοικους και κατασκευάζει καινούργιες τριήρεις ή τετρήρεις, όποιο από τα δύο είδη ο Δήμος χειροτονήσει, και σκεύη γι’ αυτές και νεώσοικους· και χειροτονεί αρχιτέκτονες ο Δήμος για τα πλοία. Κι αν δεν τα παραδώσουν τελειωμένα αυτά στη νέα Βουλή, το δώρο τους δεν είναι δυνατό σ’ αυτούς να το λάβουν· γιατί στη χρονιά της ύστερης Βουλής το λαβαίνουν Και κάνει τις τριήρεις, δέκα άντρες αφού εκλέξει από ανάμεσά της Τριηροποιούς. 2. Και εξετάζει και τα οικοδομήματα τα δημόσια όλα κι αν κάποιος πως αδικεί της φανεί, στο Δήμο τούτον φανερώνει και, αφού τον καταδικάσει η ίδια, τον παραδίνει σε δικαστήριο.

47. Και συνδιοικεί και με τις άλλες Αρχές τα περισσότερα. Πρώτα βέβαια γιατί οι Ταμίες της Αθηνάς είναι φυσικά δέκα, κληρώνεται όμως ένας από τη φυλή του, ανάμεσα στους Πεντακοσιομέδιμνους, κατά το νόμο του Σόλωνα, γιατί ακόμα είναι ο νόμος έγκυρος· άρχει πάντως όποιος λάχει κι ας είναι πολύ φτωχός⁴⁷. Και παραλαβαίνουν και το άγαλμα της Αθηνάς και τις Νίκες και τα άλλα κοσμήματα και τα χρήματα μπροστά στη Βουλή⁴⁸. 2. Έπειτα οι Πωλητές δέκα βέβαια είναι, κληρώνεται όμως ένας από τη φυλή του. Και εκμισθώνουν τα μισθώματα όλα και την εκμετάλλευση των μεταλλείων πουλάνε και τα εισαγωγικά τέλη⁴⁹, μαζί με τον Ταμία του στρατιωτικού και τους εκλεγμένους για το θεωρικό μπροστά στη Βουλή· και επικυρώνουν σ’ όποιον η Βουλή ψηφίσει με χειροτονία και τα πουλημένα μεταλλεία, τόσο τα εργάσιμα, δηλαδή τα για τρία χρόνια πουλημένα, όσο και τα παραχωρημένα, δηλαδή τα για δέκα χρόνια πουλημένα. Και τις περιουσίες εκείνων που από τον Άρειο Πάγο καταδικάστηκαν και των άλλων μπροστά στη Βουλή τις πουλάνε και τα επικυρώνουν οι Εννέα Άρχοντες. Και τα εισαγωγικά τέλη, τα για ένα χρόνο πουλημένα, αφού τα αναγράψουν σε ασπρισμένες πινακίδες καθώς και τον αγοραστή και πόσο τα αγόρασε, στη Βουλή τα παραδίνουν. 3. Και αναγράφουν χωριστά βέβαια ποιοι πρέπει κατά κάθε πρυτανεία να καταβάλουν, σε δέκα πινακίδες, χωριστά όμως ποιοι τρεις φορές το χρόνο, αφού μια πινακίδα κατά καταβολή φτιάξουν, και χωριστά ποιοι στην ένατη πρυτανεία. Και αναγράφουν και τα χωράφια και τις οικίες τα απογραμμένα και τα πουλημένα μπροστά στο Δικαστήριο· και πραγματικά τούτα τούτοι⁵⁰τα πουλάνε. Και είναι ανάγκη των οικιών βέβαια μέσα σε πέντε χρόνια την τιμή να την αποδώσουν, των χωραφιών όμως μέσα σε δέκα· και τα καταβάλλουν τούτα στην ένατη πρυτανεία. 4. Και εισφέρει και ο Άρχοντας-Βασιλιάς τις μισθώσεις των τεμενών, αφού τις αναγράψει σε πινακίδες ασπρισμένες. Και είναι και τούτων η μίσθωση βέβαια για χρόνια δέκα, αλλά καταβάλλεται στην ένατη πρυτανεία· γι’ αυτό και πλείστα χρήματα σε τούτη συλλέγονται την πρυτανεία. 5. Εισφέρονται λοιπόν στη Βουλή βέβαια οι πινακίδες κατά τις καταβολές αναγραμμένες, και τις τηρεί ο δημόσιος⁵¹· κι όταν είναι των χρημάτων η καταβολή, παραδίνει στους Αποδέκτες⁵² τούτες τις ίδιες, αφού τις κατεβάσει από τις θήκες τους όποιων σε τούτη τη μέρα πρέπει τα χρήματα να καταβληθούν και να απαλειφθούν· οι άλλες όμως πινακίδες απόκεινται χωριστά, για να μην προεξαλειφθούν.

48. Και είναι Αποδέκτες δέκα κληρωμένοι κατά φυλές· κι αυτοί, αφού παραλάβουν τις ληγμένες πινακίδες απαλείφουν τα χρήματα που καταβάλλονται μπροστά στη Βουλή στο Βουλευτήριο, και πάλι αποδίδουν τις πινακίδες στον δημόσιο· κι αν κάποιος παραλείψει την καταβολή, εδώ είναι εγγραμμένος· και διπλάσιο είναι ανάγκη αυτό που έχει παραλειφθεί να καταβάλλει, ή φυλακίζεται στο δεσμωτήριο. Και αυτά να τα εισπράττει η Βουλή και να φυλακίζει στο δεσμωτήριο κύρια κατά τους νόμους είναι. 2. Την προηγουμένη βέβαια δέχονται λοιπόν όλες τις καταβολές και τις καταμερίζουν στις αρχές, την επομένη⁵³ όμως εισφέρουν τον καταμερισμό, αφού τον γράψουν σε σανίδα και λένε τον κατάλογο του καταμερισμού στο Βουλευτήριο και βάζουν θέμα στη Βουλή, αν κάποιος κάποιον γνωρίζει πως αδικεί στον καταμερισμό ή άρχοντα ή ιδιώτη και τις γνωματεύσεις επιψηφίζουν, αν κάποιος σε κάτι είναι φανερό πως αδικεί. 3. Και κληρώνουν και Λογιστές⁵⁴ από τους εαυτούς τους οι Βουλευτές δέκα, που θα ελέγξουν τους λογαριασμούς στις Αρχές κατά κάθε πρυτανεία⁵⁵. 4. Και κληρώνουν και τους Εύθυνους, ένα κάθε φυλής και Παρέδρους δύο σε καθένα από τους Εύθυνους, στους οποίους είναι αναγκαίο στις συνάξεις κατά τον Επώνυμο Ήρωα⁵⁶ της κάθε φυλής να κάθονται· κι αν κάποιος θέλει σε κάποιον, απ’ όσους ευθύνες στο Δικαστήριο έχουν δώσει, ευθυνοδοσία να του εμβάλει για ιδιωτική ή για δημόσια υπόθεση, μέσα σε τρεις ημέρες από τη μέρα που έδωκε τις ευθύνες, αφού γράψει σε πινάκιο λευκωμένο το όνομα το δικό του και του κατηγορούμενου και το αδίκημα, για το οποίο τον εγκαλεί, και τίμημα αφού προσεπιγράψει, ό,τι του φανεί σωστό, το δίνει στον Εύθυνο. 5. Κι αυτός, αφού λάβει τούτο και κάνει ανά κριση, εάν βέβαια καταγνωματεύσει, παραδίδει τις ιδιωτικές υποθέσεις στους Δικαστές τους κατά δήμους, που για τη φυλή αυτή εισάγουν, αλλά τις δημόσιες υποθέσεις στους Θεσμοθέτες τις αναγράφει. Και οι Θεσμοθέτες, εάν τις παραλάβουν, πάλι εισάγουν αυτή την ευθυνοδοσία στο Δικαστήριο, και ό,τι γνωματέψουν οι Δικαστές τούτο κύριο είναι⁵⁷.

49. Και δοκιμάζει και τα άλογα⁵⁸ η Βουλή, κι αν βέβαια κανείς, καλό άλογο ενώ έχει, είναι φανερό πως το τρέφει άσχημα, τον ζημιώνει με τη διασίτισή του· στα άλογα όμως που δε δύνανται να ακολουθούν ή δε θέλουν να υπομένουν αλλά αναγυρίζουν, σφραγίδα στρογγυλή πάνω στη γνάθο τους βάζει και το άλογο που αυτό έπαθε ακατάλληλο είναι. Και δοκιμάζει και τους Έφιππους Πρόδρομους όποιους της φαίνονται πως είναι κατάλληλοι να προδρομεύουν· κι αν κάποιον τον αποχειροτονήσει, κατεβαίνει αυτός. Και δοκιμάζει και τους Άμιππους⁵⁹, κι αν κάποιον τον αποχειροτονήσει παύει να μισθοφορείται αυτός. 2. Και τους Ιππείς τους γράφουν σε κατάλογο οι Καταλογείς, όποιους δέκα πολίτες ο Δήμος χειροτονήσει· κι όποιους γράψουν σε κατάλογο τους παραδίδουν στους Ίππαρχους και στους Φύλαρχους, κι αυτοί αφού παραλάβουν τον κατάλογο τον εισφέρουν στη Βουλή, και αφού ανοίξουν τον πίνακα, που σ’ αυτόν κατασημασμένα τα ονόματα των Ιππέων είναι, τους ορκισμένους βέβαια από τους πρότερα εγγραμμένους πως δυνατοί δεν είναι στα σώματα να ιππεύουν τους εξαλείφουν, τους καταλογογραμμένους όμως τους καλούν, κι αν βέβαια κάποιος ορκισθεί πως δε δύναται στο σώμα να ιππεύει ή στην περιουσία, τούτον τον αφήνουν, γι’ αυτόν όμως που δεν ορκίζεται αποφασίζουν με χειροτονία οι Βουλευτές: «Ποιο από τα δύο: είναι ικανός να ιππεύει ή όχι;»⁶⁰· κι αν βέβαια τον χειροτονήσουν, τον εγγράφουν στον πίνακα, αν όμως όχι, και τούτον τον αφήνουν. 3. Και έκρινε κάποτε και τα προπλάσματα⁶¹ και τον πέπλο⁶² η Βουλή, τώρα όμως το Δικαστήριο που έλαχε⁶³. Γιατί ήταν φανερό πως αυτοί καταχαρίζονταν στην κρίση⁶⁴. Και την κατασκευή των Νικών⁶⁵ και των επάθλων για τα Παναθήναια συνεπιμελείται μαζί με τον Ταμία των στρατιωτικών. 4. Και δοκιμάζει και τους «Αδύνατους»⁶⁶ η Βουλή· γιατί νόμος είναι που κελεύει πως όσοι έχουν περιουσία κάτω από τρεις μνες⁶⁷ και στο σώμα είναι ανάπηροι, ώστε να μη δύνανται σε κανένα έργο να εργάζονται, να τους δοκιμάζει βέβαια η Βουλή να δίνει όμως δημόσια για τροφή δύο οβολούς στον καθένα την ημέρα. Και Ταμίας είναι σ’ αυτούς κληρωτός. 5. Και συνδιοικεί και με τις άλλες αρχές τα πιο πολλά, εδώ που τα λέμε.

50. Αυτά λοιπόν που διοικούνται βέβαια από τη Βουλή τούτα είναι. Κληρώνονται όμως και των ιερών Επισκευαστές δέκα άνδρες, οι οποίοι λαβαίνουν τριάντα μνες από τους Αποδέκτες και επισκευάζουν όσα πάρα πολύ το έχουν ανάγκη από τα ιερά· 2. και Αστυνόμοι δέκα· από αυτούς όμως 5 βέβαια άρχουν στον Πειραιά και πέντε στο Άστυ⁶⁸, και τις αυλητρίδες και τις ψάλτριες και τις κιθαρίστριες τούτοι επισκοπούν, για να μη περισσότερο από δύο δραχμές μισθωθούν⁶⁹· κι αν περισσότεροι την ίδια σπεύσουν να λάβουν, τούτοι κάνουν κλήρωση και τη μισθώνουν σ’ όποιον λάχει. Και από τους Απορριμματολόγους κανείς μέσα σε 10 στάδια⁷⁰ απόσταση από το τείχος να μην καταβάλει απορρίμματα επιμελούνται· και στις οδούς εμποδίζουν καταμεσίς να οικοδομούν και εξώστες πάνω από τις οδούς να κατασκευάζουν και οχετούς μετέωρους να φτιάχνουν, που στην οδό την εκροή τους έχουν, και τις θυρίδες προς την οδό να ανοίγουν· και όσους στις οδούς αποθνήσκουν τους σηκώνουν, έχοντας δημόσιους υπηρέτες.

51. Και κληρώνονται και Αγορανόμοι 10, πέντε βέβαια στον Πειραιά και 5 στο Άστυ. Σε τούτους από τους νόμους έχει προσταχθεί τα ώνια όλα να τα επιμελούνται, ώστε καθαρά και ακίβδηλα να πουλιόνται⁷¹.

2. Και κληρώνονται και Μετρονόμοι δέκα, πέντε βέβαια στο Άστυ και 5 στον Πειραιά· και τούτοι τα μέτρα και τα σταθμά όλα τα επιμελούνται, ώστε αυτοί που πουλάνε να τα χρησιμοποιούν δίκαια.

3. Και ήσαν και Σιτοφύλακες 10, πέντε βέβαια στον Πειραιά και πέντε στο Άστυ, τώρα⁷² όμως είναι είκοσι βέβαια στο Άστυ και δεκαπέντε στον Πειραιά⁷³. Τούτοι επιμελούνται πρώτα βέβαια ώστε το απούλητο⁷⁴ στην αγορά σιτάρι πουλητό να είναι δίκαια, κι έπειτα οι μυλωνάδες ανάλογα προς τις τιμές των κριθαριών τα αλεύρια να πουλάνε και οι αρτοπώλες ανάλογα προς τις τιμές των σιταριών τους άρτους και βάρος να έχουν όσο τούτοι τάξουν· γιατί ο νόμος τούτους κελεύει να το τάζουν.

4. Και του εμπορικού λιμανιού Επιμελητές δέκα κληρώνουν· και σε τούτους έχει προσταχθεί τα εμπορικά λιμάνια να επιμελούνται και από το σίτο, που καταπλέει στο σιτικό εμπορικό λιμάνι, τα δύο από τα τρία μέρη τούς εμπόρους να τους αναγκάζουν στο Άστυ να τα κομίζουν.

52. Και εγκαθιστούν και τους Έντεκα με κλήρο που θα επιμελούνται όσους είναι στο δεσμωτήριο· αυτοί όσους απάγονται⁷⁵ σαν κλέφτες και τους ανδραποδιστές⁷⁶ και τους λωποδύτες⁷⁷, αν βέβαια το ομολογούν, με θάνατο⁷⁸ θα τιμωρήσουν, αν όμως το αμφισβητούν, θα τους εισάξουν στο Δικαστήριο, κι αν βέβαια αποφύγουν την καταδίκη, θα τους αφήσουν⁷⁹, αν όμως όχι, τότε θα τους θανατώσουν· και αυτοί όσα απογράφονται χωράφια και οικίες θα τα εισάξουν στο Δικαστήριο και όσα φανούν πως δημόσια είναι θα τα παραδώσουν στους Πωλητές⁸⁰. Και αυτοί τις ενδείξεις⁸¹ θα εισάξουν· γιατί και τούτες τις εισάγουνοι Έντεκα. Και εισάγουν κάποιες από τις ενδείξεις και οι Θεσμοθέτες.

2. Και κληρώνουν και Εισαγωγείς 5 πολίτες, οι οποίοι τις έμμηνες⁸² εισάγουν δίκες, δύο φυλών καθένας. Και είναι έμμηνες οι δίκες προίκας, εάν κάποιος, που δανείστηκε με τόκο⁸³ μια δραχμή, τον αποστερεί, κι αν κάποιος, που βούλεται να εργασθεί στην αγορά, δανειστεί από κάποιον αφετήριο ποσό· κι ακόμα [είναι έμμηνες] οι δίκες βιαιοπραγίας και οι ερανικές⁸⁴ και οι συναναστροφικές⁸⁵ και των δούλων και των υποζυγίων και οι τριηραρχικές⁸⁶ και οι τραπεζιτικές.

3. Τούτοι λοιπόν τούτες βέβαια τις δικάζουν έμμηνες εισάγοντάς τες· οι Αποδέκτες⁸⁷ όμως για τους Τελώνες⁸⁸ και κατά των Τελωνών, όντας κύριοι βέβαια για τα μέχρι δέκα δραχμές, για τα άλλα όμως στο Δικαστήριο εισάγοντας τα έμμηνα.

53. Και κληρώνουν και τους Σαράντα [Δικαστές], τέσσερις από κάθε φυλή, προς τους οποίο9υς τις άλλες⁸⁹ δίκες μοιράζουν με λαχνό· αυτοί βέβαια πρότερα ήσαν τριάντα και κατά δήμους περιδιαβαίνοντας⁹⁰, δίκαζαν, μετά όμως των Τριάντα⁹¹ την ολιγαρχία σαράντα έχουν γίνει. Και βέβαια τα μέχρι δέκα δραχμές ποσά αυτοτελείς είναι να τα δικάζουν, τα πάνω όμως από τούτο το τίμημα στους Διαιτητές τα παραδίνουν. 2. Και αυτοί, αφού τα παραλάβουν, εάν δε μπορούν να διαλύσουν τη διαφορά, γνωματεύουν, κι αν βέβαια και στους δύο αρέσουν τα γνωματευμένα και εμμένουν σ’ αυτά, έχει τέλος η δίκη. Αν όμως ο ένας από τους δύο αντίδικους εφεσιβάλει στο Δικαστήριο, αφού εμβάλουν τις μαρτυρίες και τις κλήσεις και τους νόμους σε δοχεία, χωριστά βέβαια του ενάγοντος και χωριστά του εναγόμενου και, τούτα τα δοχεία αφού τα σημαδέψουν καλά και τη γνωμάτευση του Διαιτητή γραμμένη σε πινακίδα αφού προσαρτήσουν, τα παραδίνουν στους τέσσερις, που τη φυλή του εναγόμενου δικάζουν. 3. Και αυτοί, αφού τα παραλάβουν, τα εισάγουν στο Δικαστήριο, και τα κάτω βέβαια από χίλιες δραχμές σε διακόσιους ένα δικαστές, τα πάνω όμως από χίλιες σε τετρακόσιους ένα⁹². Και δεν επιτρέπεται ούτε νόμους ούτε κλήσεις ούτε μαρτυρίες να χρησιμοποιούν παρά μόνο τις από το Διαιτητή στα δοχεία εμβαλμένες. 4. Και Διαιτητές είναι σ’ όποιους το εξηκοστό έτος υπάρχει· και τούτο είναι δήλο από τους Επώνυμους Άρχοντες και από τους Επώνυμους Ήρωες⁹³. Γιατί είναι Επώνυμοι δέκα βέβαια οι Ήρωες των φυλών και σαράντα δύο Επώνυμοι οι Άρχοντες των ηλικιών· και οι έφηβοι, όταν εγγράφονταν, πρότερα βέβαια σε λευκωμένες πινακίδες εγγράφονταν και τους επιγράφονταν και ο Επώνυμος Άρχοντας, που κατά τη χρονιά του εγγράφτηκαν, και ο Επώνυμος Άρχοντας, που το πρότερο έτος είχε αρχοντεύσει· τώρα όμως σε στήλη χάλκινη αναγράφονται και στήνεται η στήλη μπρος στο βουλευτήριο κοντά στους Επώνυμους Ήρωες. 5. Και τον τελευταίο από τους Επώνυμους Άρχοντες αφού λάβουν, οι Σαράντα Δικαστές διανέμουν σ’ αυτούς τις διαιτησίες και επικληρώνουν ποιες καθένας θα διαιτητεύσει· και είναι αναγκαίο όποιες καθενός λάχουν διαιτησίες να τις διαιτητέψει. Γιατί ο νόμος, αν κάποιος δε γίνει Διαιτητής, μολονότι η ηλικία σ’ αυτόν έχει καταφτάσει, άτιμος να είναι κελεύει, εκτός αν τύχει αρχή να άρχει κάποια σ’ εκείνη τη χρονιά ή να είναι σε αποδημία· και τούτοι μόνοι απαλλαγμένοι. 6. Και είναι δυνατό και να το καταγγέλνει στους Διαιτητές, εάν κάποιος αδικηθεί από το Διαιτητή, κι αν κατά κάποιου Διαιτητή καταγνωματεύσουν, να ατιμώνεται⁹⁴ κελεύουν οι νόμοι· έφεση όμως υπάρχει και για τούτα. 7. Και χρησιμοποιούν τους Επώνυμους και ως προς τις εκστρατείες, και όταν κάποια ηλικία εκπέμπουν, αναγράφουν από ποιο Άρχοντα και από ποιο Επώνυμο μέχρι ποιους πρέπει να στρατεύονται.

54. Και κληρώνουν και τις ακόλουθες αρχές· Οδοποιούς⁹⁵ πέντε στους οποίους έχει προσταχθεί, δημόσιους εργάτες έχοντας, τις οδούς να επισκευάζουν. 2. Και Λογιστές⁹⁶ δέκα και Συνήγορους σ’ αυτούς δέκα προς τους οποίους όλοι γενικά είναι ανάγκη εκείνοι, που τις Αρχές άρξανε, λόγο να αποφέρουν. Γιατί αυτοί είναι οι μόνοι που στους υπεύθυνους κάνουν καταλογισμούς και που τις ευθύνες στο Δικαστήριο εισάγουν. Κι αν βέβαια κάποιον τον ελέγξουν ότι κλέβει, κλοπή οι Δικαστές του καταγνωματεύουν και το γνωματευμένο πληρώνεται πίσω δεκαπλάσιο· και εάν κάποιον δώρα να λάβει καταδείξουν και καταγνωματεύσουν οι Δικαστές για δώρα, για δώρα πρόστιμο του λογίζουν και πληρώνεται πίσω και τούτο δεκαπλάσιο· κι αν πως αδικεί το δημόσιο του καταγνωματέψουν, για δημόσιο αδίκημα πρόστιμο του λογίζουν· πληρώνεται όμως πίσω τούτο απλό, εάν πριν την ένατη πρυτανεία το πληρώσει κάποιος, αν όμως όχι, διπλασιάζεται. Το δεκαπλάσιο όμως δε διπλασιάζεται.

3. Και κληρώνουν και Γραμματέα, τον κατά πρυτανεία που αποκαλείται, ο οποίος των δημόσιων εγγράφων είναι κύριος και τα ψηφίσματα, που γίνονται, τα φυλάει και τ’ άλλα όλα βάζει και τα αντιγράφουν και παρακάθεται στη Βουλή. Πρότερα βέβαια αυτός ήταν λοιπόν χειροτονητός⁹⁷ και τους ενδοξότατους και πιο αξιόπιστους χειροτονούσαν· γιατί και στις στήλες τις σχετικές προς τις συμμαχίες και προξενίες και πολιτοποιήσεις τούτος αναγράφεται· τώρα όμως έχει γίνει κληρωτός⁹⁸. 4. Και κληρώνουν και για τους νόμους άλλον, που παρακάθεται στη Βουλή και βάζει και αντιγράφουν και τούτος όλους τους νόμους. 5. Χειροτονεί όμως και ο Δήμος Γραμματέα, αυτόν που θα αναγνώσει στον ίδιο και στη Βουλή· και τούτος για τίποτε δεν είναι κύριος παρά για την ανάγνωση.

6. Και κληρώνει και Ιεροποιούς δέκα, αυτούς που οι για τις θυσίες αποκαλούνται, οι οποίοι τις από τους μάντεις διαταγμένες θυσίες θυσιάζουν και, αν κάτι το ευνοϊκό με τη θυσία να ζητήσουν πρέπει, θυσιάζουν μαζί με τους μάντεις. 7. Και κληρώνει και άλλους δέκα, αυτούς που οι κατά χρονιά αποκαλούνται, οι οποίοι και κάποιες θυσίες θυσιάζουν και τις πεντετηριδικές⁹⁹ γιορτές, όλες γενικά, τις διοικούν εκτός από τα Παναθήναια¹⁰⁰. Και είναι πεντετηρίδες μία βέβαια στη Δήλο —υπάρχει όμως και επτετηρίδα εδώ— και δεύτερη τα Βραυρώνια¹⁰¹ και τρίτη τα Ηράκλεια¹⁰² και τέταρτη τα Ελευσίνια και ε´ τα Παναθήναια¹⁰³· και από αυτές τις γιορτές καμιά μέσα στον ίδιο χρόνο δε γίνεται¹⁰⁴. Τώρα όμως προστέθηκαν και τα Ηφαίστεια, τη χρονιά που ο Κηφισοφώντας ήταν Άρχοντας [329/8 π.Χ.].

8. Κληρώνουν όμως και στη Σαλαμίνα Άρχοντα και στον Πειραιά Δήμαρχο, οι οποίοι τα Διονύσια κάνουν καθένας στον τόπο του και χορηγούς καθιστούνε. Στη Σαλαμίνα όμως και το όνομα του Άρχοντα αναγράφεται.

55. Αυτές βέβαια οι Αρχές λοιπόν και κληρωτές και κύριες των ειπωμένων όλων είναι. Όμως οι Εννέα, που τους αποκαλούν, Άρχοντες από την αρχή βέβαια με ποιο τρόπο κατασταίνονταν έχει ειπωθεί· τώρα όμως κληρώνουν Θεσμοθέτες βέβαια έξι και Γραμματέα σ’ αυτούς κι ακόμα Άρχοντα και Βασιλέα και Πολέμαρχο, κληρωτά έναν από κάθε φυλή. 2. Και δοκιμάζονται αυτοί πρώτα βέβαια μέσα στη Βουλή από τους Πεντακόσιους, εκτός από το Γραμματέα¹⁰⁵· αντίθετα αυτός δοκιμάζεται¹⁰⁶ στο Δικαστήριο¹⁰⁷ μόνο, όπως οι άλλοι άρχοντες, (γιατί όλοι και οι κληρωτοί και οι χειροτονητοί άρχουν, αφού δοκιμασθούν). Αλλά οι Εννέα Άρχοντες δοκιμάζονται μέσα στη Βουλή και πάλι σε Δικαστήριο. Και πρότερα βέβαια δεν ήρχε όποιον τον αποδοκίμαζε η Βουλή, τώρα όμως έφεση είναι στο Δικαστήριο και τούτο κύριο είναι της δοκιμασίας. 3. Και επερωτούν¹⁰⁸, όταν δοκιμάζουν κάποιον, πρώτα βέβαια «ποιος σε σένα είναι πατέρας και πούθε από τους δήμους, και ποιος του πατέρα σου ο πατέρας, και ποια η μητέρα σου, και ποιος της μητέρας σου ο πατέρας και πούθε από τους δήμους;» Και μετά από αυτά αν είναι σ’ αυτόν Απόλλωνας πατρώος¹⁰⁹ και Δίας έρκειος¹¹⁰, και πού αυτά τα ιερά είναι· έπειτα οικογενειακοί τάφοι αν υπάρχουν και πού είναι αυτοί· έπειτα στους γονείς του αν φέρεται καλά και τους φόρους αν πληρώνει¹¹¹ και στις επιστρατεύσεις αν έχει στρατευτεί¹¹². Και αυτά αφού τον ρωτήσει, «κάλεσε», του λέει, «για τούτα τους μάρτυρες.» 4. Και όταν παράσχει τους μάρτυρες, επερωτά «αυτόν θέλει κανείς να τον κατηγορεί;» Κι αν βέβαια είναι κάποιος κατήγορος, αφού ο Πρόεδρος δώσει το λόγο για κατηγορία και για απολογία, έτσι δίνει βέβαια την εντολή για την επιχειροτονία¹¹³ μέσα στη Βουλή, μέσα όμως στο Δικαστήριο για την ψηφοφορία· αν όμως κανείς δε θέλει να τον κατηγορεί, ευθύς δίνει την εντολή για την ψηφοφορία· και πρότερα βέβαια ένας έβαζε μέσα την ψήφο του, τώρα όμως ανάγκη όλοι είναι να ψηφίζουν γι’ αυτούς, ώστε, αν κάποιος, πονηρός όντας, απομακρύνει τους κατήγορους, στους Δικαστές να γίνει δυνατότητα τούτον να τον αποδοκιμάσουν. 5. Και αφού δοκιμασθούν μ’ αυτό τον τρόπο βαδίζουν προς το λίθο, που πάνω του τα σφάγια είναι, που πάνω του και οι Διαιτητές, αφού ορκιστούν, αποφαίνονται για τις διαιτησίες και οι μάρτυρες απομνέουν¹¹⁴ τις μαρτυρίες τους· κι αφού ανεβούν πάνω του ομνύουν πως δίκαια θα άρξουν και κατά τους νόμους και δώρα πως δε θα λάβουν εξαιτίας της Αρχής τους, κι αν κάτι λάβουν, πως ανδριάντα θα αναθέσουν χρυσό. Κι από εκεί, αφού ορκισθούν, στην ακρόπολη βαδίζουν και πάλι εκεί τα ίδια ομνύουν και μετά από αυτά στην Αρχή εισέρχονται

56. Και λαβαίνουν και Παρέδρους και ο Άρχοντας¹¹⁵ και ο Βασιλιάς και ο Πολέμαρχος, δύο καθένας όποιους θέλει, και αυτοί δοκιμάζονται στο Δικαστήριο, πριν παρεδρεύσουν, και ευθύνες δίνουν, αφού παρεδρεύσουν.

2. Και o Άρχοντας βέβαια ευθύς μόλις εισέλθει πρώτα βέβαια διακηρύσσει όσα κάποιος είχε, πριν ο ίδιος εισέλθει στην αρχή, τούτα να τα έχει και να τα κρατάει μέχρι της Αρχής του το τέλος. 3. Έπειτα χορηγούς στους τραγωδούς καθιστά τρεις¹¹⁶ από όλους γενικά τους Αθηναίους, τους πλουσιότατους· και πρότερα και στους κωμωδούς καθιστούσε πέντε, τώρα όμως σ’ αυτούς οι φυλές φέρνουν. Έπειτα, αφού παραλάβει τους χορηγούς τους φερμένους από τις φυλές για τα Διονύσια¹¹⁷ για άνδρες και παιδιά και κωμωδούς και για τα Θαργήλια¹¹⁸ για άνδρες και παιδιά (και είναι βέβαια οι για τα Διονύσια χορηγοί κατά φυλές, για τα Θαργήλια όμως για δύο φυλές ένας· και τους παρέχει με τη σειρά της καθεμιά από τις δύο φυλές), σ’ αυτούς τις αντιδόσεις¹¹⁹ κάνει και τις ενστάσεις τους εισάγει στο Δικαστήριο, εάν κάποιος ή ότι έχει λειτουργήσει πει πρότερα αυτή τη λειτουργία ή ατελής ότι είναι, γιατί είχε λειτουργήσει άλλη λειτουργία και τα χρόνια γι’ αυτόν της ατέλειας δεν είχαν εξέλθει, ή ότι τα νόμιμα έτη δεν του είχαν γίνει· γιατί πρέπει, αυτός που χορηγεί στα παιδιά, πάνω από σαράντα έτη να έχει γίνει. Και καθιστά και για τη Δήλο χορηγούς και Αρχιθέωρο¹²⁰ για το τριαντάκουπο που τους νεαρούς άγει. 4. Και τις πομπές επιμελείται και αυτή που για τον Ασκληπιό γίνεται, όταν οικουρούν οι μύστες¹²¹, και αυτή των Διονυσίων των Μεγάλων, μαζί με τους Επιμελητές, που πρότερα βέβαια ο Δήμος τους χειροτονούσε¹²², δέκα όντας, και τα για την πομπή αναλώματα από τα δικά τους ανάλωναν· τώρα όμως έναν της κάθε φυλής κληρώνει και δίνει για τη διοργάνωσή της εκατό μνες. 5. Και επιμελείται και εκείνη για τα Θαργήλια και εκείνη για το Δία το Σωτήρα. Και διοικεί και τον Αγώνα των Διονυσίων αυτός και των Θαργηλίων· από γιορτές βέβαια επιμελείται λοιπόν τούτες. 6. Και δημόσιες και ιδιωτικές δίκες δρομολογούνται με λαχνό¹²³ προς αυτόν, τις οποίες, αφού τις ανακρίνει, στο Δικαστήριο τις εισάγει. Για γονιών κάκωση: αυτές όμως είναι χωρίς πρόστιμο για όποιον θέλει να κάνει τη δίωξη. Για ορφανών κάκωση: αυτές είναι κατά των επιτρόπων. Για κάκωση επίκληρης: κι αυτές είναι κατά των επιτρόπων και των συγκάτοικών τους. Για περιουσίας ορφανικής κάκωση: είναι και αυτές κατά των επιτρόπων. Για παράνοια: εάν κάποιος κατηγορεί κάποιον ότι, επειδή είναι παρανοϊκός, χαλάει τα υπάρχοντά

57. Και ο Άρχοντας βέβαια επιμελείται αυτά. Ο Βασιλιάς όμως πρώτα βέβαια τα μυστήρια επιμελείται, μαζί με τους Επιμελητές που χειροτονεί ο Δήμος, δύο βέβαια από τους Αθηναίους όλους γενικά, έναν όμως από τους Ευμολπίδες και έναν από τους Κήρυκες. Έπειτα τα Διονύσια τα Επιλήναια¹²⁶· και τούτα είναι πομπή και αγώνας· την πομπή βέβαια με κοινή λοιπόν απόφαση τη στέλνουν ο Βασιλιάς και οι Επιμελητές, τον αγώνα όμως τον διευθετεί ο Βα σιλιάς και θέτει και των λαμπάδων¹²⁷ τους αγώνες όλους γενικά· και, όπως γίνεται λόγος, και τις πάτριες θυσίες διοικεί αυτός όλες. 2. Και μηνύσεις δρομολογούνται προς αυτόν με λαχνό¹²⁸ για ασέβεια και αν κάποιος για ιεροσύνη έχει αμφισβητήσεις προς κάποιον. Και δικάζει και στα γένη και στους ιερείς τις αμφισβητήσεις τις για τα προνόμια¹²⁹ όλες γενικά τούτος. Και λαχαίνονται και οι δίκες του φόνου προς τούτον¹³⁰ και αυτός που υπαγορεύει να εμποδίζονται από τα νόμιμα όποιοι βαρύνονται με φόνο τούτος είναι. 3. Και είναι φόνου δίκες και τραύματος, αν βέβαια με προμελέτη¹³¹ κάποιος σκοτώσει ή τραυματίσει κάποιο πολίτη, στον Άρειο Πάγο, και με φαρμάκια, εάν σκοτώσει κανείς κάποιον, αφού του τα δώσει, και για πυρκαγιά· γιατί τούτα μόνα η Βουλή του Αρείου Πάγου δικάζει· για τα ακούσια όμως και από προβούλευση, αλλ’ οικέτη αν σκοτώσει κανείς ή μέτοικο ή ξένο, του Παλλαδίου¹³² οι Δικαστές δικάζουν· και εάν όμως ότι σκότωσε βέ- βαια κάποιος ομολογεί, αλλά λέει κατά τους νόμους, όπως μοιχό¹³³, αφού τον έπιασε, ή στον πόλεμο, γιατί τον αγνόησε, ή σε άθλημα, ενώ αγωνιζόταν¹³⁴, γι’ αυτό στο Δελφίνιο¹³⁵ τον δικάζουν· κι αν κάποιος, καταδικασμένος σε φυγή από την Αττική για πράγματα, για τα οποία συμβιβασμός¹³⁶ υπάρχει, αιτίαμα έχει πως σκότωσε ή τραυμάτισε κάποιον, γι’ αυτό στου Φρεάτου¹³⁷ τον δικάζουν· 4. κι αυτός απολογιέται προσορμισμένος μέσα σε πλοίο· και τον δικάζουν εκείνοι που τους έλαχαν τούτα [...] εκτός από εκείνα που γίνονται στον Άρειο Πάγο¹³⁸· και τα εισάγει ο Βασιλιάς και δικάζουν σε κάποιο ιερό και υπαίθριοι· και ο Βασιλιάς, όταν δι κάζει, βγάζει το στεφάνι. Κι αυτός που έχει το αιτίαμα τον υπόλοιπο χρόνο βέβαια εμποδίζεται από τα ιερά και ούτε στην αγορά να μπει¹³⁹ νόμος είναι γι’ αυτόν· και τότε στο ιερό, αν μπει, απολογιέται. Όταν όμως δε γνωρίζει ο Βασιλιάς αυτόν που έκανε το φόνο, το δράστη με λαχνό τον ορίζει ανάμεσα σε ύποπτους¹⁴⁰. Και δικάζει ο Βασιλιάς και οι Φυλοβασιλιάδες μαζί¹⁴¹ και τις δίκες των αψύχων και των άλλων ζώων¹⁴².

58. Ο Πολέμαρχος όμως θυσιάζει βέβαια θυσίες στην Άρτεμη¹⁴³ την αγρότερη, την κυνηγήτρα, και στον Ενυάλιο και διευθετεί τον επιτάφιο αγώνα για τους τελευτημένους στον πόλεμο και για τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα εναγίσματα κάνει. ₂. Και δίκες δρομολογούνται με λαχνό προς αυτόν ιδιωτικές βέβαια, όσες για τους μέτοικους¹⁴⁴ και για τους ισοτελείς¹⁴⁵ και για τους Πρόξενους¹⁴⁶ γίνονται. Και πρέπει τούτος, αφού λάβει και διανείμει σε δέκα μέρη, όποιο λάχει στην κάθε φυλή μέρος, να το παραθέσει και όσοι τη φυλή δικάζουν στους Διαιτητές να το αποδώσουν. ₃. Αυτός όμως εισάγει τις δίκες του αποστασίου και απροστασίου¹⁴⁷ και κληρονομιών και επικλήρων για τους μέτοικους, και τ’ άλλα, όσα για τους πολίτες ο Άρχοντας εισάγει, τούτα για τους μέτοικους τα εισάγει ο Πολέμαρχος.

59. Και οι Θεσμοθέτες πρώτο βέβαια να αναγράψουν τα Δικαστήρια είναι κύριοι σε ποιες μέρες πρέπει να δικάζουν, κι έπειτα να δώσουν στις Αρχές τα αναγραμμένα· γιατί ό,τι αν τούτοι δώσουν κατά τούτο λειτουργούν. 2. Και ακόμα τις καταγγελίες, τις οποίες καταγγέλλουν στο Δήμο, και τις καταδίκες με χειροτονία και τις καταγγελίες¹⁴⁸ όλες γενικά τις εισάγουν τούτοι καθώς και τις μηνύσεις για παρανομίες και πως κάποιος νόμο μη κατάλληλο έθεσε και μήνυση προεδρική και επιστατική¹⁴⁹ και για τους Στρατηγούς τις ευθύνες. 3. Και είναι και μηνύσεις της αρμοδιότητάς τους, για τις οποίες δικαστική παράσταση θέτεται, για μη πολιτότητα¹⁵⁰ και για δωροδοκία για μη πολιτότητα, αν κάποιος δώρα δώσει και αποφύγει τη μήνυση για μη πολιτότητα, και για συκοφαντία και για ψευδεγγραφή για δημόσια οφειλή και για ψευδοκλήτευση στο Δικαστήριο και για κακόβουλη εγγραφή για δημόσια οφειλή και για μη καταγραφή δημόσιας οφειλής και για μοιχεία. 4. Και εισάγουν και τις δοκιμασίες στις Αρχές όλες γενικά και τους καταψηφισμένους από τους δημότες και τις καταγνωματεύσεις από τη Βουλή. 5. Και εισάγουν και δίκες ιδιωτικές, εμπορικές και για δωροδοκία τα μεταλλεία και για δούλους, ανκάποιος τον ελεύθερο κακολογεί. Και επικληρώ νουν στις Αρχές τούτοι τα Δικαστήρια και τα ιδιωτικά και τα δημόσια. Και τις συμβάσεις προς τις πόλεις τούτοι τις επικυρώνουν και τις δίκες τις από τις συμβάσεις εισάγουν και τις ψευδομαρτυρίες που έγιναν στον Άρειο Πάγο. 7_. Τους Δικαστές όμως τους κληρώνουν όλοι οι Εννέα Άρχοντες και ο δέκατος, ο Γραμματέας των Θεσμοθετών, τους της δικής του φυλής καθένας.

60. Τα σχετικά βέβαια με τους Εννέα Άρχοντες λοιπόν με τούτο τον τρόπο γίνονται. Και κληρώνουν¹⁵¹ και Αθλοθέτες δέκα άνδρες, έναν καθεμιάς φυλής. Και αυτοί αφού δοκιμασθούν¹⁵² άρχουν τέσσερα έτη και διοικούν και την πομπή των Παναθηναίων και τον αγώνα της μουσικής και το γυμναστικό αγώνα και την ιπποδρομία, και τον πέπλο κάνουν και τους αμφορείς κάνουν μαζί με τη Βουλή, και το λάδι¹⁵³ στους αθλητές αποδίδουν. ₂. Και συλλέγεται το λάδι από τις ιερές ελιές· και το συγκεντρώνει από αυτούς που έχουν σα χτήματα τα χωράφια, στα οποία οι ιερές ελιές είναι, ο Άρχοντας, τρία ημικοτύλια¹⁵⁴ από κάθε ρίζα. Και πρότερα πουλούσε τον καρπό η πόλη· και αν κάποιος ξερίζωνε ελιά ιερή ή την κατάκοβε¹⁵⁵, έκρινε η Βουλή του Άρειου Πάγου και, αν κάποιον τον καταδίκαζε, με θάνατο τούτον τον τιμωρούσαν. Αφότου όμως το λάδι αυτός που κατέχει σα χτήμα το χωράφι το αποδίνει, ο νόμος βέβαια είναι, όμως η κρίση έχει καταλυθεί. Και το λάδι από το χτήμα, όχι από τις ρίζες¹⁵⁶, είναι στην πόλη. ₃. Αφού συλλέξει λοιπόν ο Άρχοντας όσο στη χρονιά του γίνεται, στους Ταμίες το παραδίνει στην Ακρόπολη και δεν είναι δυνατό να ανεβεί στον Άρειο Πάγο¹⁵⁷, πριν όλο γενικά το παραδώσει στους Ταμίες. Και οι Ταμίες τον άλλο χρόνο βέβαια το διατηρούν στην Ακρόπολη, στα Παναθήναια όμως το καταμετρούν στους Αθλοθέτες και οι Αθλοθέτες σ’ εκείνους που νικούν από τους αγωνιστές. Γιατί είναι έπαθλα σ’ αυτούς βέβαια, που στη μουσική νικούν, αργύριο και χρυσαφικά· σ’ αυτούς όμως που νικούν στην ευανδρία, ασπίδες, και σ’ εκείνους που νικούν στο γυμναστικό αγώνα και στην ιπποδρομία, λάδι.

61. Και χειροτονούν και τις προς τον πόλεμο Αρχές όλες γενικά, Στρατηγούς Δέκα, πρότερα βέβαια από κάθε φυλή έναν, τώρα όμως από όλους γενικά· και τούτους τους κατατάσσουν με τη χειροτονία, έναν βέβαια για τους οπλίτες, ο οποίος ηγείται στους οπλίτες, αν βγαίνουν στο εξωτερικό· και έναν για τη χώρα, ο οποίος τη φυλάσσει κι αν πόλεμος στη χώρα γίνεται, πολεμάει τούτος· και δύο για τον Πειραιά, τον έναν βέβαια στη Μουνιχία και τον άλλο στην Ακτή, οι οποίοι τη φρούρηση επιμελούνται και όσους είναι στον Πειραιά¹⁵⁸· και έναν για τις τριηρικές συμμορίες¹⁵⁹, ο οποίος και τους Τριήραρχους γράφει σε κατάλογο και τις αντιδόσεις¹⁶⁰ σ’ αυτούς κάνει και τις μεταξύ τους δίκες σ’ αυτούς εισάγει· και τους άλλους ανάλογα με τα εκάστοτε πράγματα τους εκπέμπουν. 2. Και επιχειροτονία αυτών είναι κατά την κάθε πρυτανεία, αν θεωρούνται καλά πως άρχουν¹⁶¹· κι αν κάποιον τον αποχειροτονήσουν, τον κρίνουν στο Δικαστήριο, κι αν βέβαια καταδικασθεί, αποτιμούν τί πρέπει να πάθει ή να πληρώσει, αν όμως αποφύγει την καταδίκη, πάλι άρχει. Και είναι κύριοι, όταν ηγούνται σε εκστρατεία, και να βάλουν σε δεσμά όποιον ατακτεί και να τον εκδιώξουν και πρόστιμο να επιβάλλουν· δε συνηθίζουν όμως να το επιβάλλουν. 3. Και χειροτονούν και Ταξίαρχους Δέκα, έναν της κάθε φυλής· και τούτος ηγείται στους φυλέτες¹⁶² και Λοχαγούς¹⁶³ κατασταίνει. 4. Και χειροτονούν και Ίππαρχους δύο από όλους γενικά· τούτοι ηγούνται στους ιππείς, αφού διαμοιρασθούν τις φυλές, 5 καθένας από τους δύο· και κύριοι στα ίδια είναι, για τα οποία ακριβώς οι Στρατηγοί κατά των οπλιτών· και επιχειροτονία γίνεται και τούτων. 5. Και χειροτονούν και Φύλαρχους 10, έναν της φυλής, αυτόν που θα ηγείται στους ιππείς όπως ακριβώς οι Ταξίαρχοι στους οπλίτες. 6. Και χειροτονούν και για τη Λήμνο¹⁶⁴ Ίππαρχο, ο οποίος επιμελείται τους ιππείς στη Λήμνο. 7. Και χειροτονούν και Ταμία της Παράλου και ξεχωριστά της τριήρης του Άμμωνα¹⁶⁵.

62. Και oι κληρωτές Αρχές πρότερα βέβαια ήσαν άλλες βέβαια που κληρώνονταν μαζί με τους Εννέα Άρχοντες από όλη τη φυλή κι άλλες που στο Θησείο κληρώνονταν και διαμοιράζονταν στους δήμους· επειδή όμως τις πουλούσαν οι δήμοι, και τούτες από τη φυλή όλη τις κληρώνουν εκτός από τους Βουλευτές¹⁶⁶ και τους φρουρούς¹⁶⁷· τούτους λοιπόν στους δήμους τους αποδίδουν.

2. Και μισθοδοτούνται πρώτα ο Δήμος στις άλλες βέβαια εκκλησίες με μία δραχμή¹⁶⁸ στην κύρια¹⁶⁹ όμως με εννιά οβολούς¹⁷⁰. Έπειτα τα Δικαστήρια με τρεις οβολούς. Έπειτα η Βουλή με πέντε οβολούς· σ’ αυτούς όμως που πρυτανεύουν για σίτιση οβολός προσθέτεται. Έπειτα για σίτιση λαβαίνουν οι Εννέα Άρχοντες τέσσερις οβολούς καθένας και τρέφουν σιμά τους κήρυκα και αυλητή, έπειτα ο Άρχοντας στη Σαλαμίνα δραχμή την ημέρα. Όμως οι Αθλοθέτες στο πρυτανείο δειπνούν τον Εκατομβαιώνα¹⁷¹ μήνα, όταν είναι τα Παναθήναια, αρχίζοντας από τις τέσσερις του μήνα. Οι Αμφικτύονες¹⁷² για τη Δήλο δραχμή για την κάθε μέρα από τη Δήλο λαβαίνουν. Και λαβαίνουν και όσες αποστέλλονται Αρχές στη Σάμο ή τη Σκύρο ή τη Λήμνο ή την Ίμβρο για σίτιση αργύριο 3. Και να άρχει κανείς βέβαια τις κατά τον πόλεμο Αρχές επιτρέπεται περισσότερες φορές, όμως από τις άλλες καμία, εκτός από το γίνει Βουλευτής δύο φορές.

63. Και τα Δικαστήρια τα κληρώνουν οι 9 Άρχοντες κατά φυλές, και ο Γραμματέας των Θεσμοθετών της δεκάτης φυλής. 2. Και είσοδοι είναι στα δικαστήρια δέκα, μία σε κάθε φυλή, και κληρωτήρια είκοσι, δύο σε κάθε φυλή¹⁷³ και κιβώτια εκατό¹⁷⁴, δέκα σε κάθε φυλή και άλλα δέκα κιβώτια στα οποία εμβάλλονται των Δικαστών, που έλαχαν, τα πινάκια, και υδρίες δύο. Και βακτηρίες παραθέτονται κατά την κάθε έξοδο όσες ακριβώς οι Δικαστές και βελανίδια στην υδρία εμβάλλονται ίσα με τις βακτηρίες και έχουν εγγραφεί στα βελανίδια από τα στοιχεία του αλφάβητου από το ενδέκατο, το Λ¹⁷⁵, όσα ακριβώς μέλλει Δικαστήρια να συμπληρωθούν. 3. Και να δικάζουν επιτρέπεται σε όσους πάνω από τα 30 έτη έχουν γίνει, όσοι από αυτούς δεν οφείλουν στο δημόσιο και άτιμοι¹⁷⁶ δεν είναι. Και αν κάποιος δικάζει απ’ όποιους δεν τους επιτρέπεται, του γίνεται ένδειξη¹⁷⁷ και στο Δικαστήριο εισάγεται· και αν καταδικασθεί, αποτιμούν σ’ αυτόν οι Δικαστές ό,τι θεωρείται άξιος πως είναι να πάθει ή να πληρώσει. Και εάν για αργύριο αποτιμηθεί, πρέπει αυτός να είναι στα δεσμά, έως ότου πληρώσει και την πρότερη οφειλή, για την οποία του έγινε ένδειξη, και ό,τι σ’ αυτόν σαν πρόστιμο του βάλει το Δικαστήριο. 4. Και έχει κάθε Δικαστής το πινάκιο πύξινο. επιγραμμένο με το όνομα το δικό του, του πατέρα του και του δήμου του και γράμμα ένα¹⁷⁸ από τα στοιχεία του αλφαβήτου μέχρι το Κ· γιατί έχουν κατανεμηθεί κατά φυλές σε δέκα μέρη¹⁷⁹ οι Δικαστές, παραπλήσια ίσοι σε καθένα γράμμα. 5. Και όταν ο Θεσμοθέτης¹⁸⁰ επικληρώσει τα γράμματα, που πρέπει να προσπαραθέτονται στα Δικαστήρια, επιθέτει, φέρνοντάς το ο υπηρέτης, πάνω σε κάθε Δικαστήριο το γράμμα που έλαχε.

64. Και τα κιβώτια τα δέκα κείνται στο μπροστινό της εισόδου κατά κάθε φυλή· και είναι επιγραμμένα πάνω τους τα στοιχεία του αλφαβήτου μέχρι το Κ¹⁸¹. Κι όταν βάλουν οι Δικαστές τα πινάκια μέσα στο κιβώτιο, (που πάνω του είναι επιγραμμένο το γράμμα από τα στοιχεία του αλφαβήτου το ίδιο, το οποίο ακριβώς πάνω στο πινάκιό του είναι), αφού το διασείσει ο υπηρέτης, έλκει ο Θεσμοθέτης¹⁸² από κάθε κιβώτιο πινάκιο ένα. 2. Και τούτος¹⁸³ καλείται Εμπήκτης και εμπηγνύει τα πινάκια τα από το κιβώτιο στην κανονίδα¹⁸⁴, που πάνω της το ίδιο γράμμα είναι, το οποίο ακριβώς και πάνω στο κιβώτιο. Κληρώνεται όμως τούτος, για να μη, πάντα ο ίδιος εμπηγνύοντας, το γράμμα από τα στοιχεία του αλφαβήτου το ίδιο, το οποίο ακριβώς πάνω στο πινάκιό του είναι), αφού το διασείσει ο υπηρέτης, έλκει ο Θεσμοθέτης¹⁸² από κάθε κιβώτιο πινάκιο ένα. 2. Και τούτος¹⁸³ καλείται Εμπήκτης και εμπηγνύει τα πινάκια τα από το κιβώτιο στην κανονίδα¹⁸⁴, που πάνω της το ίδιο γράμμα είναι, το οποίο ακριβώς και πάνω στο κιβώτιο. Κληρώνεται όμως τούτος, για να μη, πάντα ο ίδιος εμπηγνύοντας, κακουργεί¹⁸⁵. Και είναι κανονίδες πέντε¹⁸⁶ μέσα σε καθένα από τα κληρωτήρια. 3. Και, όταν βάλει μέσα τους κύβους¹⁸⁷ ο Άρχοντας, τη φυλή κληρώνει κατά κληρωτήριο. Και είναι κύβοι χάλκινοι, μαύροι και λευκοί· και όσοι πρέπει να λάχουν Δικαστές, τόσοι βάζονται λευκοί, κατά πέντε πινάκια ένας¹⁸⁸, και οι μαύροι με τον ίδιο τρόπο. Και όταν βγάλει τους κύβους, καλεί αυτούς που έχουν λάχει ο κήρυκας· υπάρχει όμως και ο Εμπήκτης¹⁸⁹ στον αριθμό. ₄. Και αυτός που κλήθηκε και άκουσε την κλήση του έλκει βελανίδι από την υδρία και, αφού το υψώσει, κρατώντας το με το γράμμα πάνω, το δείχνει πρώτα βέβαια στον Άρχοντα¹⁹⁰, που επιστατεί· και ο Άρχοντας, όταν το δει, βάζει το πινάκιο αυτουνού μέσα στο κιβώτιο, όπου είναι επιγραμμένο το ίδιο στοιχείο του αλφαβήτου, το οποίο ακριβώς και στο βελανίδι, για να εισέλθει σ’ όποιο του λάχει και όχι σ’ όποιο θέλει, μηδέ να είναι δυνατό να αγάγει μαζί του στο Δικαστήριο όποιους θέλει κάποιος. ₅. Και κείνται κοντά στον Άρχοντα κιβώτια όσα ακριβώς μέλλει Δικαστήρια να συμπληρωθούν, έχοντας το στοιχείο της αλφαβήτου καθένα, το οποίο ακριβώς είναι εκείνο που του κάθε Δικαστηρίου έχει λάχει

65. Και αυτός¹⁹¹, αφού δείξει πάλι στον υπηρέτη¹⁹² το βελανίδι του, έπειτα μέσα εισέρχεται στο κιγκλίδωμα. Και ο υπηρέτης δίνει σ’ αυτόν βακτηρία ομόχρωμη με το Δικαστήριο, του οποίου το ίδιο γράμμα είναι, όποιο ακριβώς είναι στο βελανίδι, για να είναι αναγκαίο σ’ αυτόν να εισέλθει σ’ όποιο έχει λάχει Δικαστήριο· γιατί εάν σε άλλο εισέλθει, εξελέγχεται από το χρώμα της βακτηρίας¹⁹³. 2. Γιατί στα Δικαστήρια χρώμα είναι επιχρωσμένο σε καθένα, στο σφηκίσκο¹⁹⁴ της εισόδου. Κι αυτός που έλαβε τη βακτηρία βαδίζει στο Δικαστήριο το ομόχρωμο βέβαια με τη βακτηρία και που έχει το ίδιο γράμμα, το οποίο ακριβώς είναι στο βελανίδι. Και όταν εισέλθει, παραλαβαίνει κέρμα¹⁹⁵ δημόσια από εκείνον που έχει λάχει αυτή την Αρχή¹⁹⁶.3. Έπειτα, το βελανίδι και τη βακτηρία έχοντας, κάθονται στο Δικαστήριο, με τούτο τον τρόπο, έχοντας εισέλθει· και σ’ αυτούς που δεν τους λαχαίνει δίνουν πίσω οι Εμπήκτες τα πινάκια¹⁹⁷. 4. Και οι υπηρέτες οι δημόσιοι από την κάθε φυλή παραδίνουν τα κιβώτια, ένα σε κάθε Δικαστήριο, μέσα στο οποίο είναι τα ονόματα της φυλής, που είναι σε καθένα από τα Δικαστήρια. Και παραδίνουν σ’ αυτούς που έχουν λάχει¹⁹⁸, για να αποδίνουν τούτα στους Δικαστές, μέσα σε κάθε Δικαστήριο, στον αριθμό πέντε¹⁹⁹, ώστε από τούτα καλώντας τους να τους αποδίνουν το μισθό²⁰⁰.

66. Και, όταν όλα πλήρη είναι τα Δικαστήρια, θέτονται στο πρώτο από τα Δικαστήρια 2 κληρωτήρια και κύβοι χάλκινοι, στους οποίους είναι επιχρωσμένα τα χρώματα των Δικαστηρίων, και άλλοι κύβοι, στους οποίους είναι των Αρχών τα ονόματα επιγραμμένα. Και αφού λάχουν από τους Θεσμοθέτες²⁰¹ δύο, χωριστά ο καθένας, τους κύβους τους βάζουν ο ένας με τα χρώματα στο ένα κληρωτήριο και ο άλλος με των Αρχών²⁰² τα ονόματα στο άλλο· κι όποια πρώτη λάχει από τις Αρχές, τούτη αναγορεύεται από τον κήρυκα ότι θα χρησιμοποιήσει το πρώτο που έλαχε Δικαστήριο και η δεύτερη το δεύτερο και ωσαύτως τα άλλα, για να μην προγνωρίζει καμιά ποιο από αυτά θα χρησιμοποιήσει, αλλά όποιο λάχει κάθε μία, τούτο να χρησιμοποιήσει. 2. Και, όταν έρθουν και κατάνεμημένοι στο καθένα είναι οι Δικαστές, η Αρχή που επιστατεί στο κάθε Δικαστήριο έλκει από το κάθε κιβώτιο²⁰³ πινάκιο ένα, για να γίνουν δέκα, ένας από .την κάθε φυλή, και τούτα τα πινάκια σε άλλο κενό κιβώτιο τα βάζει και από τούτα 5 τους πρώτους που έλαχαν κληρώνει, έναν για το νερό της κλεψύδρας²⁰⁴και τέσσερις άλλους για τις ψήφους, για να μην παρεμβαίνει κανείς στον επόπτη του νερού μήτε στους επόπτες των ψήφων μηδέ να γίνεται περί τούτα κακούργημα κανένα. ₃. Και οι πέντε, που δεν έλαχαν, από τούτους²⁰⁵ παραλαβαίνουν το πρόγραμμα, κατά το οποίο το μισθό θα λάβουν και όπου είναι κάθε φυλή στο ίδιο το Δικαστήριο, όταν δικάσουν, ώστε διαχωρισμένοι λίγοι-λίγοι να τον λάβουν και να μην αλληλοενοχλούνται πολλοί στο ίδιο μέρος συγκλεισμένοι²⁰⁶.

67. Και τούτα αφού κάνουν, εισκαλούν τους δικαστικούς αγώνες, όταν βέβαια τα ιδιωτικά δικάζουν, τους ιδιωτικούς, 4 τον αριθμό από κάθε κατηγορία δικών, κατά το νόμο, και ορκίζονται οι αντίδικοι ότι γι’ αυτό το ίδιο το πράγμα θα μιλήσουν· όταν όμως τα δημόσια, τους δημόσιους, και έναν μόνο εκδικάζουν. 2. Και είναι κλεψύδρες που αυλίσκους έχουν με εκροή· στις κλεψύδρες αυτές το νερό εκχέουν²⁰⁷, ανάλογα με το οποίο πρέπει να μιλάει κανείς στις δίκες. Και δίνεται χρόνος δέκα χοών²⁰⁸ στις δίκες για περισσότερες από πέντε χιλιάδες δραχμές και τριών χοών στη δευτερολογία·

68. Και τα περισσότερα από τα Δικαστήρια είναι με 500 Δικαστές......... · και όταν πρέπει τις............ δημόσιες δίκες σε 1000 δικαστές να τις εισαγάγουν συνέρχονται 2 Δικαστήρια στην Ηλιαία. Τα...κνα........... σε 1500²¹³ ......... τρία Δικαστήρια. ₂. Και ψήφοι είναι χάλκινες που αξονίσκο έχουν στο μέσο· βέβαια οι μισές είναι τρυπημένες, ενώ οι άλλες μισές είναι πλήρεις· και αυτοί που έλαχαν για τις ψήφους, όταν ειπωμένοι είναι οι λόγοι, παραδίνουν σε καθένα από τους Δικαστές δύο ψήφους, τρυπημένη και πλήρη, φανερές στους αντίδικους ώστε να τις βλέπουν, για να μη μήτε πλήρεις μήτε τρυπημένες και τις δύο λαβαίνουν. Κι αυτός που αυτή την Αρχή έχει λάχει πίσω λαβαίνει τα κέρματα, για τα οποία καθένας που ψηφίζει λαβαίνει κέρμα χαλκό με το Γ (γιατί, δίνοντάς το πίσω, 3 λαβαίνει οβολούς), για να ψηφίζουν όλοι· γιατί δεν είναι δυνατό σε κανένα να λάβει κέρμα, αν δεν ψηφίσει. ₃. Και κείνται δύο αμφορείς στο Δικαστήριο, ο ένας χάλκινος και ο άλλος ξύλινος, απομακρυσμένοι ο ένας από τον άλλο, για να μην εμβάλλει κανείς, χωρίς να γίνεται αντιληπτός, τις ψήφους στους αμφορείς, στους οποίους ψηφίζουν οι Δικαστές· και ο χάλκινος βέβαια είναι έγκυρος, ενώ ο ξύλινος άκυρος· και έχει βέβαια ο χάλκινος σκέπασμα με σχισμή ρινισμένη ώστε να χωράει μία και μόνη ψήφος, για να μην εμβάλλει δύο ο ίδιος Δικαστής. ₄. Και όταν να ψηφίσουν μέλλουν οι Δικαστές, ο κήρυκας αναφωνεί πρώτα, αν καταγγέλλουν οι αντίδικοι τις μαρτυρίες· γιατί δεν είναι δυνατό να τις καταγγείλουν, όταν αρχίσουν να ψηφίζουν. Έπειτα πάλι ο κήρυκας αναφωνεί: «η τρυπημένη αυτουνού που μίλησε πρότερος, ενώ η πλήρης αυτουνού που μίλησε ύστερος²¹⁴.» Και ο Δικαστής, αφού λάβει συνάμα από το λυχνοστάτη²¹⁵ τις ψήφους, πιέζοντας τον αξονίσκο της ψήφου, χωρίς να δείχνει σ’ αυτούς που αγωνίζονται ούτε το τρυπητό ούτε το πλήρες, εμβάλλει την έγκυρη βέβαια στο χάλκινο αμφορέα, ενώ την άκυρη στον ξύλινο.

69. Και όλοι όταν έχουν ψηφίσει, αφού λάβουν οι υπηρέτες τον αμφορέα τον έγκυρο, τον αδειάζουν πάνω σε άβακα, που τρυπήματα έχει όσα ακριβώς είναι οι ψήφοι, κι αυτό για να κείνται μπρος-μπρος οι έγκυρες ψήφοι και ευαρίθμητες να είναι, και τα τρυπητά και τα πλήρη δήλα να είναι στους αντίδικους. Και όσοι για τις ψήφους έχουν λάχει τις αριθμούν πάνω στον άβακα, χωριστά βέβαια τις πλήρεις και χωριστά τις τρυπημένες και αναγορεύει ο κήρυκας τον αριθμό των ψήφων, αυτού που κατηγορεί τις τρυπημένες και αυτού που διώκεται τις πλήρεις· και σε όποιον από τους δύο μεγαλύτερος γίνει, τούτος νικά, κι αν ίσες²¹⁶, αυτός που διώκεται. ₂. Έπειτα πάλι αποτιμούν την ποινή, αν πρέπει να την αποτιμήσουν, με τον ίδιο τρόπο ψηφίζοντας, το κέρμα βέβαια δίνοντάς το πίσω και βακτηρία πάλι παραλαβαίνοντας. Και η αποτίμηση είναι με μισό χου²¹⁷ νερού στον καθένα από τους δύο. Και όταν από αυτούς έχουν δικαστεί τα σύμφωνα με τους νόμους, λαβαίνουν το μισθό στο μέρος²¹⁸ που έλαχε²¹⁹ καθένας.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΣ "ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ"

Σελίδες

Τετάρτη 28 Φεβρουαρίου 2018

Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2018

ΔΡΑΣΗ ΔΙΑΔΩΣΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Τετάρτη 14 Φεβρουαρίου 2018

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ "ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ"

Φόρμα επικοινωνίας

ΠΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΘΕΩΡΕΙΤΕ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ;